Προβληματική η κάλυψη των διατροφικών αναγκών μας χωρίς βιώσιμη χρήση των υδάτων και αντιμετώπιση της ξηρασίας
(Κώστας Γιαννακός – Κώστας Γκούμας – Τάσος Μπαρμπούτης)
Όπως αναφέραμε στο Α’ μέρος της παρέμβασής μας (δες mouzakinews.gr, 5/9/2022), στο θέμα της αναγκαίας στροφής στην πολιτική υδάτων της ΕΕ και της χώρας μας υπό την απειλή της Διατροφικής Κρίσης (ΔΚ), οι παράμετροι του ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ και της ΞΗΡΑΣΙΑΣ αποκτούν κρίσιμη σημασία.
Στην Έκθεση (2021) του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνέδριου (δες εδώ {1} τον σύνδεσμο) αναφέρεται πως «…οι σύγχρονες τάσεις καταδεικνύουν την ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗ των ΥΔΑΤΩΝ», ενώ προβαίνει και σε «σύσταση» για την χρήση ενισχύσεων, θεωρώντας «Άρρηκτη (την) σύνδεση των ενισχύσεων της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) με την συμμόρφωση (στα) περιβαλλοντικά κριτήρια».
Η έκθεση παρατηρεί πως «η χρηματοδότηση της ΕΕ για αρδευτικά έργα προσφέρει ΑΝΕΠΑΡΚΗ εχέγγυα κατά της ΜΗ βιώσιμης χρήσης των υδάτων» και πως στο εξής «…αποκλείει ΡΗΤΑ τη χρηματοδότηση επενδύσεων στην άρδευση που δεν συνάδουν με την επίτευξη των στόχων της Οδηγίας – πλαίσιο για τα ύδατα» και μάλιστα «…με ρητές περιβαλλοντικές απαιτήσεις για την βιώσιμη χρήση των υδάτων, μεταξύ άλλων μέσω ΑΙΡΕΣΙΜΟΤΗΤΑΣ» (!).
Ταυτόχρονα διευκρινίζει ότι η επέκταση της αρδευόμενης έκτασης ΔΕΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΕΠΙΛΕΞΙΜΗ (σημ. : όλες οι επισημάνσεις δικές μας) εφόσον επηρεάζει υδατικά συστήματα σε μη ικανοποιητική κατάσταση» (σελ.42,52,53).
Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε ότι όλα τα παραπάνω φωτογραφίζουν κυριολεκτικά τη Θεσσαλία !
Και βεβαίως δεν θα έπρεπε να περιμένουμε από τους τεχνοκράτες των Βρυξελλών να μας επιβάλλουν την αναγκαία «στροφή» στην υπόθεση των υδάτων.
Στη Θεσσαλία πλέον, εάν θέλουμε να είμαστε σοβαροί και όχι επιλήσμονες των υποχρεώσεων μας στις επόμενες γενιές (έστω και εάν συχνά έχουμε να κάνουμε με ανεύθυνους πολιτικούς εκπροσώπους), οφείλουμε να κινηθούμε αποφασιστικά προς μια από τις δυο προσφερόμενες εναλλακτικές κατευθύνσεις :
Η πρώτη είναι να περιορίσουμε δραστικά (ενδεικτικά : κατά ένα εκατομμύριο στρέμματα) τις αρδευόμενες εκτάσεις στα όρια της «υδατικής» φέρουσας ικανότητας του ΥΔΘ, ομολογώντας ταυτόχρονα τις ψευδαισθήσεις και τα αδιέξοδα των Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΥ) του 2017 και παράλληλα δρομολογώντας, χωρίς δισταγμούς, την κατεδάφιση των «μη χρήσιμων» έργων «εκτροπής» (μεταφοράς νερού) από τον Αχελώο, τα οποία στην κατάσταση της εγκατάλειψης που βρίσκονται αποτελούν κίνδυνο για καταστροφές (πλημμύρες) και για οικολογική βλάβη στον «μπαζωμένο» ποταμό.
Η δεύτερη εναλλακτική είναι να κινηθούμε χωρίς άλλες κωλυσιεργίες και πολιτικάντικες ψευδό – οικολογικές αναστολές (κυβερνήσεις Τσίπρα και Μητσοτάκη) στην ΕΝΙΣΧΥΣΗ του δυναμικού του ΥΔΘ, με σύγχρονα αρδευτικά έργα μεταφοράς και διανομής νερού (εξοικονόμηση) και παράλληλα νέα έργα ταμιεύσεις νερού στα δυο ΥΔ (Θεσσαλίας και Αχελώου), ολοκληρώνοντας και τα αντίστοιχα έργα μεταφοράς (Συκιά και σήραγγα προς Μουζάκι).
Ίσως κάποιοι θεωρούν ότι είναι προτιμότερο οχυρωθούν και πάλι πίσω από το μετερίζι ενός «αγώνα» εξαίρεσης της χώρας μας από τις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις της σχετικής Οδηγίας και ότι είναι καλύτερα να συνεχίσουμε την τακτική να ξοδεύουμε το διαπραγματευτικό μας κεφάλαιο σε αδιέξοδες προοπτικές, με κάποια αβέβαια πρόσκαιρα πελατειακά και μικροπολιτικά οφέλη για τους ίδιους, κρύβοντας ταυτόχρονα από τους πολίτες την δραματική πραγματικότητα και συνεχίζοντας να χρησιμοποιούν συνειδητά τους αγρότες μας σαν «εργαλεία» οικολογικής καταστροφής στον ίδιο τους τον τόπο !
[Σημ. : Αυτήν την ανεύθυνη και επιβλαβή τακτική είχαν επιλέξει οι κυβερνήσεις από το 2000 (έτος ισχύος της Οδηγίας 60) έως το 2010, οπότε μετά από επιβολή ποινών από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, υποχρεώθηκαν, θέλοντας και μη, να εκπονήσουν Σχέδια Διαχείρισης (αρχική έγκριση 2014) και, έστω και χωρίς πολλή διάθεση, να αποκτήσουν «στα χαρτιά» μια θεσμοθετημένη πλέον υδατική πολιτική. Άραγε πόσο αξιόπιστες είναι τέτοιες κυβερνήσεις ;].Στις παρούσες συνθήκες δεν γνωρίζουμε τι θα επιλέξουν οι κυβερνήσεις που θα ακολουθήσουν την μετά την απρόσμενη απραξία της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Όμως, ενόψει και των επερχόμενων εκλογών, πρέπει ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ να ΑΠΑΙΤΗΣΟΥΜΕ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ καθαρές δεσμεύσεις για ποια από τις δυο κατευθύνσεις θα ακολουθήσουν.
Και επειδή στο παραμύθιασμα και στα πολιτικά τερτίπια πολλοί από αυτούς «δεν πιάνονται», κρίσιμη και αποκαλυπτική για τις προθέσεις τους θα είναι η τοποθέτηση τους πως προτίθενται να διαχειριστούν τα ημιτελή έργα Αχελώου (κατεδάφιση ή ολοκλήρωση).
Εάν συνεχίσουν να παρακάμπτουν το ζήτημα αυτό, όπως με διάφορα προσχήματα πορεύονται οι δυο τελευταίοι πρωθυπουργοί (Τσίπρας και Μητσοτάκης) και να επιδίδονται στις συνήθεις γενικότητες για το «λαό» και το «περιβάλλον» (όπως κάνουν έως σήμερα με την αγαστή «προστασία» από τους συμπράττοντες αυτοδιοικητικούς «φίλους» τους), τότε ας αποδεχθούμε πως δεν έχουμε πολλά να περιμένουμε από αυτούς και πρέπει να στηριχθούμε στις δικές μας δυνάμεις…..
Και λίγα λόγια και για την ΞΗΡΑΣΙΑ.
Θεωρούμε καταρχήν αναγκαία μια διευκρινιστική παρατήρηση. Η πρωτοφανής ξηρασία στην βόρεια και κεντρική Ευρώπη που έντονα προβλήθηκε το τελευταίο διάστημα στα ΜΜΕ έχει, κατά ένα τρόπο, διαφορετικές επιπτώσεις στις κοινωνίες αυτές σε σχέση με την Ελλάδα και ειδικά τη Θεσσαλία.
Στις περιοχές της Ευρώπης ήταν μάλλον ασυνήθιστη η φετινή, εντυπωσιακά χαμηλή, παροχή νερού στα ποτάμια τους και επηρέασε κυρίως τον (βασικό για εκείνους) τομέα των ποτάμιων μεταφορών και πολλούς τομείς της οικονομίας τους !
Αντίθετα για εμάς, η χαμηλή και σχεδόν ανύπαρκτη παροχή νερού κατά την θερινή περίοδο στα ποτάμια μας είναι ένα σύνηθες φαινόμενο (συχνά από τον Μάϊο – Ιούνιο) εδώ και χρόνια στη Θεσσαλία.
Επηρεάζει μεν σε ένα βαθμό τις αρδεύσεις, όχι όμως καθοριστικά (εκτός εξαιρετικών συνθηκών), δεδομένου ότι έτσι κι αλλιώς, για την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών και την εξασφάλιση των διατροφικών μας αναγκών, εδώ και δεκαετίες, στρεφόμαστε είτε στα νερά που συγκεντρώνονται (σε κανονικές υδρολογικές χρονιές) στους λίγους ταμιευτήρες επιφανειακών νερών (Ν. Πλαστήρας, Σμόκοβος και στην μισογεμάτη Κάρλα), είτε (δυστυχώς) στους καταπονημένους υπόγειους υδροφορείς (με όσο νερό διαθέτουν).
Παρότι όμως ελάχιστα βασιζόμαστε στις ανεπαρκέστατες ποσότητες νερού που ρέουν στα ποτάμια μας (με την κατασκευή και προσωρινών μικροφραγμάτων), μια ενδεχόμενη επιδείνωση (τα επόμενα χρόνια) του φαινομένου της ξηρασίας (όπως φέτος στην Ευρώπη), σαφώς θα έχει μεγαλύτερες επιπτώσεις και στη Θεσσαλία.
Το συμπέρασμα είναι ότι στις βόρειες χώρες είναι πλέον υποχρεωμένοι να αλλάξουν τον σχεδιασμό τους και να αναζητήσουν εναλλακτικές λύσεις για τις μεταφορές τους, ενώ αντίθετα σε εμάς ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΤΑΙ απόλυτα ο διαχρονικός σχεδιασμός για την εξασφάλιση και άλλων ποσοτήτων νερού άρδευσης σε ταμιευτήρες, αλλά και για δημιουργία υδατικών αποθεμάτων που θα χρησιμοποιηθούν (για όλες τις χρήσεις, ύδρευση κ.α) σε περίπτωση παρατεταμένης ξηρασίας, καθώς και για την οικολογική αποκατάσταση (όπως εξάλλου προβλέπεται και στην ισχύουσα Υπουργική Απόφαση του ΣΔΥ/2017) υπόγειων υδροφορέων που κινδυνεύουν με οριστική καταστροφή.
Και η προτροπή της Υπουργού Γεωργίας της Πορτογαλίας στην πρόσφατη σύνοδο υπουργών (Ypaithros.gr, 30/7/22, δες εδώ {2} τον σύνδεσμο) πως «η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει πολιτική διαχείρισης υδάτων λόγω των επιπτώσεων της ξηρασίας» και να «….θωρακίσουμε το ευρωπαϊκό σύστημα τροφίμων» στην περίπτωση μας πρέπει να εκληφθεί ως ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ να εφαρμόσουμε ΑΜΕΣΑ όλες τις προβλεπόμενες πολιτικές και τα αντίστοιχα έργα που περιέχονται στις σχετικές υπουργικές αποφάσεις, οι οποίες, όσο τα χρόνια περνούν και δεν εφαρμόζονται, αποκαλύπτουν την υποκρισία και την ανευθυνότητα των πολιτικών μας εκπροσώπων και των κυβερνήσεων που στηρίζουν.
Γιαννακός Κώστας, γεωπόνος, πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,
Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,
Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
{1} Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο – Ειδική έκθεση 2021 – Βιώσιμη χρήση των υδάτων στη γεωργία :
{2} Υπουργός Γεωργίας Πορτογαλίας «Η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει πολιτική διαχείρισης των υδάτων λόγω των επιπτώσεων της ξηρασίας :
