ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ, 76 χρόνια μετά το τέλος του στο ΦΑΓΚΟ Μεσιούντας (Αρχεία Προκοπίου Βλ. Νίκολη)

ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ, 76 χρόνια μετά το τέλος του στο ΦΑΓΚΟ Μεσιούντας (Αρχεία Προκοπίου Βλ. Νίκολη)

Εβδομήντα εξ χρόνια πέρασαν από το χαμό του ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ στο Φάγκο της Μεσιούντας Άρτας.

Με το φίλο δημοσιογράφο Ηλία Προβόπουλο, για τον Άρη Βελουχιώτη και το τέλος του, συνεργαστήκαμε στο παρελθόν και οι εργασίες μας δημοσιεύθηκαν στην Ελευθεροτυπία το 1995 και το 1997, στα δε Ιστορικά του Έθνους το 2009.

Πλείστα όμως στοιχεία –μαρτυρίες, διωκτών καθώς και συντρόφων του Άρη, μετά από μακροχρόνιες έρευνές μου, υπάρχουν και παραμένουν στα αρχεία μου που σημειωτέον τα σημαντικότερα αυτών έχουν παρακατατεθεί για ευνόητους λόγους σε συμβολαιογράφο για διαφύλαξή τους αφενός και αφετέρου για κατοχύρωσή της πνευματικής μου ιδιοκτησίας.

Στα παραπάνω στοιχεία-μαρτυρίες προ 2ετίας από σήμερα προστέθηκαν και άλλα αφού περιήλθε εις χείρας μου από τον κ. Βλάση Δρακουλάκη (ανεψιό του Π. Νίκολη) το προσωπικό χειρόγραφο αρχείο του πρώην Γυμνασιάρχη Μουζακίου Καρδίτσας ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ Βλ.ΝΙΚΟΛΗ και ανάμεσά τους υπάρχουν ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ – ντοκουμέντα που αφορούν τον ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ, την Αργιθέα, το Μουζάκι και την ευρύτερη περιοχή.

Έτσι ο στόχος μου να παραθέσω στο μέλλον σε κάποια συνολική έκδοση όλα όσα στοιχεία-μαρτυρίες, έγγραφα και φωτογραφικό υλικό έχω και από τις δύο πλευρές (Αρειανών και διωκτών καθώς και ομήρων και κατοίκων των Χωριών) στην κατοχή μου, σχετικά με τις τελευταίες μέρες του Άρη στην Αργιθέα ως και το τέλος του στο Φάγκο, γίνεται εγγύτερος.

Σημειώνω και πάλι ότι ο Προκόπιος Νίκολης του Βλασίου και της Μαρίας που γεννήθηκε το 1902 εις Πασά νυν Άγιος Βλάσιος Κονίστρας Κύμης Ευβοίας ήταν Καθηγητής Φυσικής και ακραιφνής εθνικόφρων ( στενός συνεργάτης του αρχηγού του ΕΔΕΣ στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα, Διευθυντής του γραφείου διαφώτισης της Πολιτικής Διοίκησης Καρδίτσας της Οργάνωσης ΕΟΕΑ/ΕΔΕΣ) και εκ της θέσεως αυτής δράττων τηρούσε για την οργάνωσή του και για εκείνον αρχεία ενεργειών βήμα προς βήμα από το 1943 ως το 1949 τόσο για τους ιδεολογικούς του αντιπάλους και τις συναφθείσες μάχες, όσο και για τους ομοφρονούντες του – ακόμα και για πολιτικούς της Καρδίτσας. Μεγάλο δε μέρος των αρχείων του αναφέρεται στα γεγονότα καταδίωξης του ΑΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ στην περιοχή της Αργιθέας ως το Φάγκο της Μεσούντας Άρτας όπου και το τραγικό τέλος του ΑΡΗ (στα αρχεία του έχει πρωτότυπη χειρόγραφη Έκθεση Πεπραγμένων του Αργιθεάτη Υπολοχαγού Λάμπρου Κωνσταντέλου ή Αγραφιώτη στρατιωτικού διοικητή Αργιθέας – Γόμφου και διώκτη του ΑΡΗ που συνετάγη στις 20 Ιουνίου 1945 στο Λιάσκοβο – Πετρωτό καθώς και άλλες επιστολές). Ο Γιώργος (Γιώργης) Νίκολης (1899-1929), αδερφός του Προκοπίου Νίκολη, ήταν κομμουνιστής δημοσιογράφος, στέλεχος του ΣΕΚΕ/ΚΚΕ και του κινήματος των Παλαιών Πολεμιστών, αρχισυντάκτης του Ριζοσπάστη και αργότερα στέλεχος της “Αντιπολίτευσης” του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Ανεξάρτητα από την προέλευσή τους, της ιδεολογικής, κομματικής και πολιτικής χροιάς και παράθεσης από τη δική του σκοπιά των γεγονότων (από τον γράψαντα αυτά Προκόπιο Νίκολη) για μένα είναι ιστορικά ντοκουμέντα και θα πρέπει να υπάρχουν στα αρχεία ενός τόπου για τον ιστορικό του μέλλοντος – αρκεί αυτός να τα χειριστεί με τη δέουσα αντικειμενικότητα και χωρίς πρόθεση αναμόχλευσης παθών μιας και αναφέρονται στις δύσκολες και τραγικές ημέρες του επάρατου εμφυλίου – και ανεξάρτητα αν συμφωνώ ή όχι με τα γραφόμενα και τα συμπεράσματα σε κάποιες εκθέσεις – αναφορές των εμπλεκομένων (όπως π.χ  φόνος του Άρη, καθόσον είναι ιστορικά αποδεδειγμένη και αδιαμφισβήτητη η αυτοκτονία του) και που προκύπτουν από τα εις χείρας μου αρχεία του Π. Νίκολη (αυτά προφανώς θα έχουν αποσταλεί την εποχή εκείνη αρμοδίως από τον Π. Νίκολη και θα υπάρχουν στα αρχεία του Στρατού και άλλων αρχών, προφανώς και κάποια έχουν ανιχνευθεί και επεξεργασθεί από ιστορικούς και άλλους συγγραφείς) κρίνω σκόπιμη την παράθεση αυτών (με πιστή αντιγραφή από τα χειρόγραφα) για ιστορικούς καθαρά λόγους, για ενημέρωση των συμπατριωτών αναγνωστών και όχι μόνο, καθόσον η Ιστορία ενός τόπου και ενός λαού, που τόσα πέρασε, πρέπει να μένει μέσα από ντοκουμέντα αμφοτέρων των πλευρών ως τούτα και βέβαια να μελετώνται αυτά δίχως ιδεοληψίες και προκαταλήψεις.

[Προκόπιος Βλ. Νίκολης

 Έργα και Ημέραι

Τόμος Β΄ – σελίδες 433 επόμενες

 Για την εμφάνιση του ΑΡΗ στην Αργιθέα, τη σύσταση τμημάτων του στρατού και των τοπικών ομάδων, τη σύνθεσή τους, την καταδίωξή του και το τέλος του γράφει ο Νίκολης τα παρακάτω, που σημειωτέον ότι τα παραθέτω κατά χρονολογική σειρά, ήτοι:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2. Εμφάνισις και φόνος Άρη Βελουχιώτη

Τας πρώτας ημέρας του Ιουνίου του 1945 ενεφανίσθη εις την ορεινήν περιφέρειαν ημών, εις τα χωρία της Αργιθέας, ο τρομοκράτης Άρης Βελουχιώτης μετά δυνάμεως 83 ανδρών και μιας γυναικός.

Άμα τη πληροφορία εκινητοποίησα τας ομάδας δράσεως της ημετέρας οργανώσεως με την εντολήν να κυκλώσωσι την ομάδα του Άρη Βελουχιώτη και να προσπαθήσωσι να συλλάβωσι και αφοπλίσωσι τους άνδρας ταύτης ή και να φονεύσωσι τούτους, εάν η σύλληψις και ο αφοπλσμός τούτων καθίστατο αδύνατος.

Συγχρόνως ειδοποίησα και το εις Τρίκκαλα εδρεύον τάγμα εθνοφυλακής, το οποίον μικράς μόνο δυνάμεις διέθετεν, οι άνδρες δε εκείνοι ήσαν αγνώστων πεποιθήσεων, ως μη γενομένης εν αρχή επιλογής των κατατασσομένων ανδρών.

Και η διοίκησις χωροφυλακής Τρικκάλων έλαβε γνώσιν. Δυνάμεως δε και αύτη εστερείτο. Χωροφυλακή εις Μουζάκιον δεν υπήρχε.

Ημείς μόνοι είχομεν την πολιτικήν και στρατιωτικήν ηγεσίαν του Μουζακίου και συμπάσης της περιοχής.

Και προς τας εθνικάς ομάδας Άρτης απέστειλα σύνδεσμον, ίνα γνωρίση και εις τους αρχηγούς των εθνικών ομάδων της περιφερείας εκείνης την εμφάνισιν του τρομοκράτου Άρη Βελουχιώτη, δια να λάβωσι τα κατάλληλα μέτρα και εκείνοι και κινηθώσι αναλόγως των περιστάσεων.

Της επιχειρήσεως προς εξόντωσιν του Άρη Βελουχιώτη μετέσχον οι κάτωθι:

1. Ο υπολοχαγός του 118 τάγματος Εθνοφυλακής Τρικκάλων Μορελάτος μετά μικράς δυνάμεως ανδρών της Εθνοφυλακής.

Κατά την δια Μουζακίου διέλευσιν του υπολοχαγού  Μορελάτου ενετάχθησαν εις τας δυνάμεις τούτου και αι ομάδες Μουζακίου υπό τον ομαδάρχην Ανδρέαν Γκίκαν, Μαυρομματίου υπό τον Γεώργιον Γκινήν, Πορτής και Δρακότρυπας υπό τον έφεδρον υπολοχαγόν και ιερέα Πέτρον Κωνσταντάκον, ως και η ομάς της Οξυάς.

2. Αι ομάδες Αργιθέας υπό τους ομαδάρχας Λάμπρον Αγραφιώτην ή Κωνσταντέλλον, Αριστείδην Χασιώτην, Κωνσταντίνον Μόκκαν και Καραμπίνιαν Δημ. Προς δε μετέσχεν και ο Γεώργιος Σταμούλης ηγούμενος ιδίας ομάδος.
3. Ο εξ Άρτης Κωνσταντίνος Βόϊδαρος μετά σχετικής εξ εθελοντών ανδρών ομάδος.
4. Ο ενωμοτάρχης Κωνσταντίνος Στάθης μετά τεσσάρων χωροφυλάκων.

Ο εκ ων ημετέρων ομαδαρχών έφεδρος υπολοχαγός Λάμπρος Αγραφιώτης ή Κωνσταντέλλος-μοι απέστελε την κάτωθι έκθεσιν των επιχειρήσεων, την οποίαν απέστειλα εις απάσας τας στρατιωτικάς αρχάς και δή τα τάγματα εθνοφυλακής Τρικκάλων και Καρδίτσης, την διοίκησιν ταξιαρχίας Λαρίσης, την Ανωτ. Δ/σιν Χωροφυλακής Λαρίσης, το Αρχηγείον Χωροφυλακής και τα Υπουργεία Εσωτερικών και Στρατιωτικών.

Σημείωση εμού του γράφοντος : οι συμπεριλαμβανόμενες στα αρχεία του Νίκολη επιστολές ενημέρωσης μεταξύ των Ομάδων καταδίωξης, ως και ατομικές, έχουν κατά χρονολογική σειρά ούτω:

• Πληροφορίας περί των κινήσεων της ομάδος Άρη έσπευσε να παράσχει και ο δικηγόρος Τιμολέων Τόλιας, όστις έγραφε τα εξής:

Κύριον

     Λάμπρον Αγραφιώτην, υπολοχαγόν

Εις Τροβάτον

Φίλτατε Λάμπρο

Το προς εμέ έγγραφόν σου ελήφθη. Σε πληροφορώ επειγόντως, ότι σήμερον ο Άρης εισήλθεν εις το Ανθηρόν. Τι κάμνει εκεί δεν γνωρίζω. Δύναμιν έχει από 80 έως 90 άνδρας. Λάβε κατάλληλα μέτρα να κτυπηθής, διότι, αν δεν τον κτυπήσης, θα χάσης την εμπιστοσύνην από όλον τον αργιθεάτικον κόσμον. Είναι πιθανόν να επισκεφθή και τα ιδικά μας χωριά, διά τούτο οι κάτοικοι τρέμουν, αλλ’ εγώ έχω την προσωπικήν γνώμην, ότι θα στραφή προς Λιάσκοβον και Βραγκιανά, όπου έχει σοβαρά προηγούμενα. Έστειλα και πάλιν έμπιστον άνθρωπον να παρακολουθήση. Λάβε λοιπόν τα μέτρα σου. Σύσσωμοι θα σε ακολουθήσωμεν για το αποτέλεσμα. Έμαθον, ότι ούτος εις Ανθηρό εζήτησε πληροφορίας, που ευρίσκεσαι.

με αγάπην

Τιμολέων Τόλιας

Δικηγόρος   

Γλογοβίτσα 8 Ιουνίου 1945, ώρα 17

• Αντίγραφον επιστολής Αλέκου Αρχιμανδρίτη

Προς

Τον κ. υπολοχαγόν Λάμπρον Αγραφιώτην ή Κωνσταντέλλον – όπου

Αφέθην ελεύθερος. Ληστοσυμμορία Άρη βαδίση εσπέρας προς Πετρωτόν μέσω Καλής Κώμης. Προβλέπεται δευτέραν μεσημβρίαν ευρίσκεται εις Πετρωτόν.

Λάβατε κατάλληλα μέτρα.

Δύναμις συμμορίας 84 άνδρες.

Πολυβόλον έν, οπλοπολυβόλα έξη, φυσίγγια ελάχιστα. Ηθικόν απολεσθέν.-

Καλή Κώμη 10 Ιουνίου 1945

Αλέκος Αρχιμανδρίτης 

• Υπολοχαγόν Αγραφιώτην –Όπου 

Εν συνεχεία προηγουμένης επιστολής μου σε πληροφορώ, ότ απόψε την νύκτα Άρης έφυγε προς Παλαιοχώρια φέρων μαζί του τρείς ομήρους εξ Ανθηρού. Ως πληροφορούμαι, τους άλλους απέλυσε. Άνδρες του εξηκριβωμένοι 83 και μία γυναίκα. Οπλισμός του άθλιος. Ένα βαρύ πολυβόλον, έξ οπλοπολυβόλα και ολίγα φυσίγγια. Σπεύσατε προς συνάντησίν του. Ο κόσμος αναμένει με αγωνίαν. Πρέπει οπωσδήποτε να κτυπηθής, διότι άλλως είμεθα χαμένοι. Ειδοποιήσατέ μας ποίας θέσεις να καταλάβωμεν. Αναμένω σύνδεσμον.

με αγάπην

Τιμολέων Τόλιας

Δικηγόρος   

Γλογοβίτσα 11 Ιουνίου 1945, ώρα ενάτη πρωϊνή

• Αντίγραφον επιστολής Άρη Βελουχιώτη

Προς τον υπολοχαγόν Κωνσταντέλλον ή Αγραφιώτην

<< Απειλάς δεν δεχόμεθα. Τι θα κάνετε με τους εαμίτας είναι δικός σας λογαριασμός. Τους συλληφθέντας ομήρους θα αφίσωμεν μόνον, οπόταν εμείς θελήσωμεν και κυρίως οπόταν παρουσιασθώσιν ενώπιόν μας τα καταζητούμενα από εμάς αντεθνικά στοιχεία του Λιασκόβου. Επίσης, όταν μας αποδοθώσι με τον οπλισμόν των οι δύο σύντροφοί μας οι ανύποπτα βαδίζοντες δια προμήθειαν σφαγίων.

13 -6-45

Άρης 

• Αντίγραφον επιστολής Κωνσταντίνου Βόϊδαρου 

15 Ιουνίου 1945 ώρα 8 πρωϊνή

Προς

Τα Τμήματα Τρικκάλων –Καρδίτσης

Όπου

Σήμερον πρωΐ ώρα 5 εις θέσιν Μούλικα Μεσιούντας ενεφανίσθη τμήμα του Ε.Λ.Α.Σ με αρκετήν δύναμιν.

Κατά τα λεγόμενα των καταδοτών πιθανότης 90 -100 άνδρες και ότι είναι και ο Άρης.

Παρακαλώ φρουρήσατε από Λιασκόβου μέχρι Μυροφύλλου και εμείς θα φρουρήσωμε από Νεγγόζι μέχρι Μεσιούντα και να περισφίξωμεν το ύποπτον μέρος δια την εξόντωσιν της ληστοσυμμορίας.

Αναμένω απάντησίν σας

Ο συμπολεμιστής σας

Κωνσταντίνος Βόϊδαρος 

• Έκθεσις πεπραγμένων

(Ο Στρατ. Δ/της Αργιθέας – Γόμφου, Λ. Αγραφιώτης υπολοχαγός)

Εν Λιασκόβω<Πετρωτόν> τη εικοστή του μηνός Ιουνίου του έτους χίλια εννεακόσια τεσσαράκοντα πέντε, 1945 και ημέραν της εβδομάδος Τετάρτην

• Ο Άρης Βελουχιώτης μετά της Συμμορίας του εξ 83 ανδρών και μίας γυναικός παρουσιάσθησαν την 9^ην τρέχοντος εις Χωρίον Ανθηρόν όπου συνεκέντρωσε τους κατοίκους οι οποίοι εκρύβησαν από φόβον ένθα και προέβη εις τον αφοπλισμόν δώδεκα με 13 όπλα εκακοποίησεν δε τους Ηλ. Χ. Γώγον και Κλάραν και τους οποίους μάλιστα μετέφερον ως ομήρους μέχρι το Χωρίον Καλή Κώμη ένθα και τους απέλυσαν. Από το Χωρίον Καλή Κώμη όλως εκτάκτως ήλλαξε κατεύθυνσιν. Αντί να βαδίση προς Βαλκάνο κατευθύνθη προς Λιάσκοβον και, την εσπέραν της 11^ης τρέχοντος ημέραν Δευτέραν και περί ώραν 22αν έφθασεν εις Λιάσκοβον τμήμα εκ 30 ανδρών με επικεφαλής τον καπετάν Θάνο όπου και ετοποθέτησε φυλάκια πέριξ του Χωρίου μην επιτρέποντες την έξοδον των κατοίκων ούτε για νερό, πλην όμως οι κάτοικοι έλαβον γνώσιν αφ’ εσπέρας και εκρύβησαν και μόνον παρουσιάσθησαν την πρωΐαν της 12^ης και περί ώραν 8^ην πρω¨νήν ο διαμένων εν Λιασκόβω Αποστρ. Αντχης Βακούλας Νικόλαος μεθ’ετέρων  7 κατοίκων και ούτοι με κίνδυνον της ζωής των έλαβον αυστηροτάτας διαταγάς εντός 2 -3 ωρών να γίνει η συγκέντρωσις τροφήμων και ανά 2 οκαδ. κρέας κατ’ άτομον όπου και έγινεν. Ταυτοχρόνως διέταξαν την προσέλευσιν απάντων των απόντων κατοίκων με εντολήν εάν δεν προσέλθουν θα διέταζε την λεηλασίαν και προσαγωγήν των γυναικοπαίδων των, πλην οι απόντες δεν προσήλθον και έλαβεν ομήρους δέκα τέσσαρες γναίκας, δύο άνδρας και το διετές κοριτσάκι του Ηλία Ν. Παπαγιάννη.
• Μόλις έμαθα τας ανωτέρω πληροφορίας διέταξα τον Κωνσταντίνον Μόκαν να βαδήση προς Ανθηρόν και να καταλάβη θέσεις εις θέσιν Γκριλιάγκου όπου και έπραξεν και να επεκταθή κα καταλάβη το ύψωμα Β. του Λιασκόβου θέση Παναγία πλην δεν έπραξε τούτο αλλά ό Αντάρτης του Περ. Πουζιός χωρίς διαταγήν περιεργαζόμενος το οπλοπολυβόλον εκπυρσοκρότησεν και ούτως εγένετο αντιληπτή η παρουσίαση τμημάτων στην ανωτέρω θέσιν και ήρχησαν τα τμήματα Άρη από την Εκκλησίαν να βάζουν εναντίον των, τμήμα δε εκ δέκα εαμιτών κατέλαβον αμέσως την θέσιν Παναγία, η δε ομμάς Αριστ. Χασιώτη δεν επρόλαβε να καταλάβη την υποδειχθήσαν θέσιν ως και η ομμάς Τριζόλου και ούτω εξ αιτίας των ευρέθη η θέσις δυτικά του Λιασκόβου Άγιος Βλάσιος απροστάτευτη και αφού το ημέτερον τμήμα το ευρισκόμενον εις θέσιν Πέντε Αδέρφια εξηνάγκασε δια των συνεχών πυρών του να τραπούν προς  Άγιον Βλάσιον αφού άφησαν επί τόπου άπαντα τα τρόφημα, ιματισμόν, τα καζάνια στην φωτιάν  και τα Σφάγεια Σφαγμένα. Η μάχη άρχησε την 14^ην ώραν και έληξε την 18^ην . μαζί του κα την αναχώρησιν παρέλαβεν τους αναφερομένους Ομήρους. Κατά την μάχην συνελήφθησαν 2 Αιχμάλωτοι και 2 τραυματίαι οίτινες παρελήφθησαν παρ΄ αυτών, εξακριβώθη  ότι ο ένας εκ των τραυματιών ήτο ο Καπετάν Θάνος ούτος φέρει τραύμα εις την χείραν. Επίσης ετραυματίσθη ο εκ Καλής Κώμης Δημ. Μπαλατσούκας εις το γόνυ όστις ευρίσκετο μετά του Ημιόνου του ως μεταγωγικός των Άρηδων επίσης εκ των Ημετέρων ετραυματίσθησαν από έκρηξιν χειρομβοβίδων οι Ηλ. Ν. Λιάπης εις δεξειάν χείρα και οφθαλμόν ο δε Γεώργιος Ν. Μπακοδήμος επίσης εις την δεξειάν χείρα και πρόσωπον η καταδίωξη συνεχήσθη προς Καλή-Κώμην την πρωΐαν της Τρίτης με επληροφόρησαν οι Σύνδεσμοι ότι οι Άρηδες καθ’ όλην την νύκτα εβάδιζον και κατέλαβον τα υψώματα Μαυροβούνι μεταξύ Κοθωνίων και Καλής Κώμης. Την Δευτέραν εσπέρας εγώ από Πέντε Αδέρφια και ο υπολ Μορελλάτος διοικητής των Εθνοφυλάκων από Κνίσοβον συνηντήθημεν εις Λιάσκοβον όπου και εγκαταστήσαμε τας προφυλακάς μας επί του υψώματος Άγιος Βλάσιος. Έλαβα την απόφασιν να προλάβω την Σφαγήν των ομήρων οπότε απέστειλα προς Άρην επιστολήν δια της οποίας τον παρεκάλουν να αφήση τους ομήρους ελεύθερους άλλως θα προέβαινον εις αντίποινα, έλαβον την σχετικήν και προσηρτμένην απάντησιν. Ομού μετά του υπολοχαγού κατευθυνθήκαμε εις Καλή – Κώμη και κατελάβαμε θέσιν απέναντι του Μαυροβουνίου, καθ’ όλην την ημέραν παρεμείναμεν εις τας θέσεις μας την δε εσπέραν χωρισθήκαμε σε δύο τμήματα το έν υπό τον υπολοχαγόν και Κ. Μόκαν να καταλάβουν θέσεις εις Χειρόλακον πλην οι άνδρες της Εθνοφυλακής δεν έφτασαν στο υποδειχθέν σημείο παρά μόνον ο υπολοχαγός με 13 άνδρες Αντάρτες και 2 εθνοφύλακες. Την 12^ην Νυκτερινήν οι Άρηδες πέρασαν από το σημείον αυτό χειρόλακο όπου και συνεπλάκησαν άνευ αποτελέσματος, ο μεν Άρης τραπής εις φυγήν κατευθύνθη προς Φρούσια, το δε έτερον τμήμα εκ 30 ανδρών προς Μυρόφυλλον. Εγώ μετά των ανδρών μου κατέλαβα το Μαυροβούνι με κατεύθυνσην προς Κοθώνια. Καθ’οδόν εφονεύθη υπό των ανδρών μου ο αποκοπής Κουμουνιστής Κουτσιούκος Αδάμος κατόπιν ολιγοώρου μάχης. Εις Μυρόφυλλον συνηντήθηκα με τους Υπολοχαγόν Μορελλάτον κα Κ. Μόκαν συνεδέθην και μετά του από Βουργαρέλι ερχομένου κατόπιν εντολής μου Βόϊδαρου Κ. ένθα και μόνος μου κατέστρωσα το σχέδιον εξορμήσεως της επομένης ημέρας διότι έλαβα αφορμήν την Νύκτα της 14^ης προς 15^ην τμήμα αποκοπέν του Άρη με αγνωστους…. Ίσως ο Καπετάν λευτέρης ετράπη προς Κρανούλαν Καστανιά πλην όμως τα τμήματα του Βόϊδαρου δεν τους αντελήφθησαν και ούτοι διέφυγον, και ότι το έτερον υπό τον Άρην τμήμα ευρίσκετο εις θέσιν Μούκα και χωρίς να συνεννοηθώ με τους υπολοχαγόν Μορελλάτον και Βόϊδαρο έθεσα το σχέδιόν μου εις εφαρμογήν και ούτω διέταξα η Ομμάς Καραμπίνια Δ. να καταλάβη το ύψωμα της Ανατολικής πλευράς, η Ομμάς Αρ. Χασιώτη να καταλάβη το Κέντρον, η Ομμάς Συλπγιανών Νοτίως, η Ομμάς Λιασκόβου και η Ομμάς Μόκα εν τας όχθας του ποταμού υπό τας διαταγάς μου, ο δε υπολοχαγός μετά των ανδρών του κάτωθιν του χωρίου Μυροφύλλου, επί της Ανατολικής πλευράς ευρέθη να κατέχει τμήμα Βόϊδαρου εκ 10 ανδρών. Αφού ούτινες κατέλαβον τας προσδιωρισθείσας θέσεις ήρχησε η Μάχη την 16^ην ώραν της 15^ης τρέχοντος διαρκέσασα μέχρι 17^ην . Το τμήμα Άρη ιναγκάσθη να τραπεί προς ποταμόν διά μέσου χαράδρας βληθέν υπό των ημετέρων εφονεύθη ο Άρης Βελουχιώτης ο Ιωαν. Ντζαβέλλας και έτερος άγνωστος ο δε Δράκος συνελήφθη από τα τμήματα Καραμπίνη-Χασιώτη. Εκτός αυτών εφονεύθησαν στο ίδιο μέρος και άλλοι Κουμουνισταί, ετραυματίσθησαν δε περί τους 8 και οι οποίοι συνελήφθησαν την επομένην κ.λπ.

Ο Άρης εκλήθη παρ  εμού να παραδοθή και η απάντησις ήτο να με βάλη, αντιλήφθηκα πως ο τελευταίος εκ των 5 ήτο ο Άρης και διέταξα όλους τους άνδρας να βάλουν μόνον εναντίον του 5^ου καθότι η θέσις ημπορούσε να μας διαφύγει πλην δεν τα κατάφερε διότι ετραυματίσθη και οι άλλοι του έδεναν το τραύμα οπότε ομοβροντία αφήκε τους τρεις Νεκρούς, την επομένην πρωϊνήν άνδρες Βόϊδαρου και ημέτεροι μετέβησαν στον τόπον και απέκοψαν τας κεφαλάς αυτών τας οποίας μετέφεραν εις Χωρίον Μεσούντας και εξετέθησαν εις κοινήν Θέαν, ελήφθη απόφαση ο Βόϊδαρος, Μόκας, Σταμούλης, Χασιώτης να μεταφέρουν τους αιχμαλώτους και τας κεφαλάς εις Τρίκκαλα εγώ δε ανέλαβα τους άνδρας του Βόϊδαρου και να καταδιώξω το διαφυγόν τμήμα προς Γαύρογο-Βάλτου όπου και έπραξα τους επρόφθασα συνεπλάκην εις Παληχώρι Βάλτου αποτέλεσμα ο φόνος ενός και ενός συλληφθέντος τραυματίου, τον απέστελα εις Αμφιλωχίαν.

 Τα μέγιστα συνετέλεσεν ο Αντχης Νικ. Βακούλας όστις παρακολουθήσας εν τη παραμονή των εις Λιάσκοβον  τους Άρηδες διεπίστωσε άγνωστα εις τα τμήματά μας ζητήματα και τα οποία αμέσως όταν φθάσαμε εις το χωρίον μας τα εγνωστοποίησε.-

• του ακριβούς αριθμού των Άρηδων
• του άθλιου από πάσης απόψεως οπλισμού
• τον αριθμό των φυσιγγίων
• το ηθικόν καταβεβλημένον
• του αριθμού αυτομάτων όπλων και ενός πολυβόλου βαρέως πλην ο αριθμός Γεμηστήρων και φυσιγγίων ήτο ελλειπής. Ευθύς ως οι άνδρες μου ήκουσαν τα ανωτέρω ενεθάρηναν τόσoν όστε το ηθικόν έγινε ακατάβλητον και κατά τας ετέρας συναντήσεις δεν πυροβολούσαν από μεγάλας αποστάσεις παρά από τας πλησιεστέρας και ούτο επήλθεν το ευχάριστον αποτέλεσμα της εξοντώσεως των Άρηδων. Εκτός των ανωτέρω μας υπέδειξε τον τρόπον της καταδιώξεως και της συνδέσεως με πρόσωπα εις Καλή Κώμη, Κοθώνια & Μυρόφυλλον και τα οποία πρόσωπα τα μέγιστα με συνέτρεξαν ως γνώσται του τόπου & έτσι ἠλθε το ευχάριστον τέλος.

Ο Στρατ. Δ/της Αργιθέας – Γόμφου

Λ. Αγραφιώτης υπολοχαγός

(υπογραφή)

Σημείωση δική μου: η αντιγραφή έγινε στη γλώσσα και ορθογραφία του συντάξαντος την έκθεση Λάμπρου Αγραφιώτη. Σημειώνω επίσης ότι στη δύναμη του ΑΡΗ προστέθηκαν στα Ελληνικά Αργιθέας και τον ακολούθησαν ως τα θάνατό του οι Ανθηριώτες Θωμάς και Ευθύμιος Αρχιμανδρίτης, αδέρφια και παιδιά του Ιωάννη Αρχιμανδρίτη (γνωστού σε εμάς τους Ανθηριώτες ως Γιάννου Θύμιου). Τον είχε ακολουθήσει από τα Τρίκαλα και άλλος Αργιθεάτης-ο Κώστας Λαμπράκη Μπουκοβάλας από το Παλαιοχωράκι Καρυάς (Τριζόλου). Ο Θωμάς Αρχιμανδρίτης σκοτώθηκε εκεί στο Φάγκο, ενώ ο αδερφός του Ευθύμιος ρίφθηκε στον Αχελώο με κάποιον Στέλιο Μπλέκο από τα Κούτσαινα και κατάφεραν να διασωθούν. Απέφυγε την επιτόπια σύλληψη, δεν τη απέφυγε όμως αργότερα και συλληφθείς προσήχθη σε δίκη, καταδικάσθηκε και φυλακίστηκε για πολλά χρόνια. 

• Ανθηρόν, 20 Ιουνίου 1945

Υπολοχαγός Αγραφιώτης ή Κωνσταντέλλος Λάμπρος

Προς

Την Επιτροπήν Εθνικού Αγώνος Μουζακίου

< Γυμνασιάρχην κ. Νίκολην>

Υποβολή εκθέσεως επιχειρήσεων.

Έχω την τιμήν να υποβάλλω Υμίν

1. Έκθεσιν επιχειρήσων
2. Αντίγραφον επιστολής Άρη Βελουχιώτη
3. Επιστολήν Αλέκου Αρχιμανδρίτου
4. Επιστολήν διοικητού Τμημάτων Άρτης Κωνσταντίνου Βόϊδαρου

και να παρακαλέσω Υμάς, όπως αντίγραφα τούτων υποβάλητε εις τας διοικήσεις Εθνοφρουράς και τα αρμόδια Υπουργεία.

Παρακαλούμεν δε όπως συμπληρωματικώς αναγραφή εν τη εκθέσει και το εξής: Η ομάς χωροφυλακής των τεσσάρων χωροφυλάκων υπό την διοίκησιν του ενωμοτάρχου Κωνσταντίνου Στάθη ετοποθετήθη βορείως και έναντι της συνοικίας <<Μυλογόζι>>.

     Συμπληρωματικώς γνωρίζω Υμίν, ότι κάτωθι του Χωρίου Βρουβιανών συναντήσας το αποκοπέν τμήμα της ομάδος Άρη συνεπλάκην μετά τούτου, αποτέλεσμα δε ήτο ο φόνος ενός αγνώστου επωνύμου και η σύλληψις του τραυματισθέντος Καρδαρά Νικολάου, όν απέστειλα εις Αμφιλοχίαν, το δε έτερον τμήμα ετράπη εις φυγήν με κατεύθυνσιν Ποταμιά –Γρανίτσα.

     Διέκοψα την καταδίωξιν λόγω υπερκοπώσεως των ανδρών.

Η απόστασις από Μεσιούντα μέχρι Βρουβιανά υπερβαίνει τας τριάκοντα ώρας < θέση Κριτσίστα>.

Λάμπρος Αγραφιώτης

Σημείωση δική μου: προφανώς μετά την σύνταξη της Εκθέσεως Πεπραγμένων στο Λιάσκοβο την 20.6.1945 για την επιχείρηση  ο Αγραφιώτης αυθημερόν μεταβαίνει στο Ανθηρό όπου και συντάσσει και αποστέλλει το παραπάνω έγγραφό του.

Ο Νίκολης στο χειρόγραφο ημερολόγιό του αναφέρει μεταξύ άλλων ότι << Αι κεφαλαί των Άρη και Τζαβέλλα μετεφέρθησαν διά Πύλης εις Τρίκκαλα, όπου εξετέθησαν εις κοινήν θέαν…….ότι ωργανώθησαν συγκεντρώσεις εις όλα τα Χωρία και εις το Μουζάκιον…..εδώ αναφέρεται σε άρθρον εις την εφημερίδαν << Αναγέννησις >> των Τρικκάλων για συγκέντρωση στις 18 Ιουνίου ημέρα Δευτέρα στο χώρο του Γυμνασίου Μουζακίου και παρέλαση των μαθητών στους δρόμους κ.λπ.

Ακολούθως στις σελίδες 451 έως και 456 αναφέρεται στην πολιτικοστρατιωτική δράση της οργανώσεώς του και κυρίως στα Χωριά του πρώην δήμου Νεβροπόλεως (Μεσενικόλας, Μορφοβούνιον <Βουνέσιον>, Κερασιά, Κρυονέριον <Στούγκον>, Φυλακτή <Σερμενίκ>>, Μπεζούλα, Πορτίτσα, Νεοχώριον και Μπλάσδον τα οποία <<απετέλουν τας φωλεάς των ενεδρευόντων αναρχικών στοιχείων>> παραθέτοντας και σχετικές διαταγές -έγγραφα.

Και συνεχίζων (σελίς 456) αναφέρεται σε περιστατικό που έλαβε χώραν στο Μουζάκι γράφοντας επί λέξει τα εξής, ήτοι:

[Και ενώ είχομεν την προσοχήν ημών εστραμμένην προς την περιοχήν Νεβροπόλεως συνέβη εν Μουζακίω λυπηρόν επεισόδιον με πρωταγωνιστάς τους Μόκαν Κωσνταντίνον και Στάθην Κωνσταντίνον.-

Μετά το λυπηρόν εκείνο επεισόδιον υπέβαλον το εξής έγγραφον προς τας προϊσταμένας κρατικάς αρχάς.

Βασίλειον της Ελλάδος

Δυτική Θεσσαλία

Οργάνωσις Εθνικής Αναγεννήσεως

Γενικός Γραμματεύς Πρ. Νίκολης

Αρ. 14 – Εν Μουζακίω τη 8^η Ιουλίου 1945

Προς

Τον κ. Νομάρχην Καρδίτσης

Εις Καρδίτσαν

Λαμβάνομεν την τιμήν να αναφέρωμεν Υμίν, ότι την 6^ην τρέχοντος μηνός Ιουλίου και κατά τας απογευματινάς ώρας αφίχθησαν ενταύθα προερχόμενοι εκ Τρικκάλων οι 1. Κ/νος Μόκας επικεφαλής ομάδος ενόπλων Περιφερείας Αργιθέας, 2) Κ/ντίνος Στάθης, υπενωμοτάρχης της Διοικήσεως Χωροφυλακής Τρικκάλων, 3) Βασίλειος Στάθης, χωροφύλαξ της Διοικήσεως Χωροφυλακής Τρικκάλων, 4) Γεώργιος Στάθης, αδελφός του υπενωμοτάρχου και κάτοικος Βραγγιανών και 5) Χασιώτης Αριστείδης, άπαντες ένοπλοι και κατέλυσαν εις το οινομαγειρείον του Βασιλείου Κρύου.

Οι ανωτέρω διεσκέδαζον εις το εν λόγω οινομαγειρείον και περί ώραν 10^ην νυκτερινήν ήρχισαν να πυροβολώσιν ασκόπως εκ της θύρας και των παραθύρων του υπογείου τούτου οινομαγειρείου ρίπτοντες κατά μικρά χρονικά διαστήματα πολλάς βολάς δια των ατομικών όπλων ως και ριπάς δι’ αυτομάτου όπλου.

Προεκάλεσαν ούτω την ανησυχίαν των κατοίκων, ως και των λόγω της ανά έκαστον Σάββατον τελουμένης εβδομαδιαίας αγοράς συγκεντρωθέντων ξένων.

Ν΄συχοι οι κάτοικοι και οι ευρισκόμενοι ενταύθα ξένοι προσέτρεξαν αμέσως εις τα γραφεία της εθνικής οργανώσεως εν πλήρει συγχύσει και εζήτουν πληροφορίας περί της καταστάσεως, οπότε αμέσως οι διοικούντες την οργάνωσιν προσεκάλεσαν την φρουράν του Δημοσίου Ταμείου, η οποία αποτελείται εξ ενόπλων πολιτοφυλάκων, μελών των ομάδων δράσεως της ημετέρας οργανώσεως, ως και την περίπολον της κωμοπόλεως και μετέβησαν εις το εν λόγω οινομαγειρείον με τον σκοπόν, όπως συστήσωσιν εις τούτους να μη πυροβολώσιν ασκόπως, καθ’ όσον προκαλούν την ανησυχίαν και την σύγχυσιν εις τους κατοίκους  και ότι εις τυχόν έκτακτόν τι συμβάν οι σκοποί τόσον των δημοσίων υπηρεσιών, όσον και αι περίπολοι τα κωμοπόλεως, δεν θα ηδύναντο να εκτελέσωσι την υπηρεσίαν των λόγω της συγχύσεως, η οποία θα προεκαλείτο και πιθανώς να ελάμβανε χώραν έκτροπόν τι εις βάρος και των κατοίκων και των ξένων, οι οποίοι έχουσιν εκτεθειμένα άπαντα τα προς πώλησιν είδη των εκατέρωθεν των οδών ελλείψει οικημάτων. Εις κίνδυνον θα εξετίθετο και η ασφάλεια των δημοσίων καταστημάτων, ως και του δημοσίου ταμείου κα της εφορείας κ.λπ.

Οι ανωτέρω αναφερόμενοι αντί άλλης απαντήσεως αφ’ ενός μεν ήρχισαν να πυροβολώσι συχνότερον δια των παραθύρων, αφ’ ετέρου δε έστρεψαν τα όπλα των εναντίον των ημετέρων με την πρόθεσιν να πυροβολήσωσι κατά τούτων.

Οι πρστρέξαντες κάτοικοι και ο υπογραφόμενος ηδυνήθημεν να αποσοβήσωμεν την ένοπλον ρήξιν, δεν ηδυνήθημεν όμως να πείσωμεν τούτους, όπως παύσωσι να πυροβολώσι.

Συνέχισαν δε τους πυροβολισμούς μέχρι της πρωΐας.

Κατά την διάρκειαν της νυκτός και μετά την φαινομενικήν διευθέτησιν του επεισοδίου ο υπενωμοτάρχης Στάθης Κ/ντίνος συνέλαβε τον τυχαίως έξωθι του οινομαγειρείου διερχόμενον πολίτην Γρηγόριον Κωστόπουλον, κάτοικον Μουζακίου, τον οποίον ωδήγησεν εντός του οινομαγειρείου και ητοιμάσθη προτείνας το όπλον, να τον φονεύση με την δικαιολογίαν, ότι και ούτος ηθέλησε να απαγορεύση εις τούτους να πυροβολώσιν.

Μετά μεγάλης δε δυσκολίας ημείς, ο ιατρός Θωμάς Γκίκας και τινες άλλοι, οι οποίοι παρεμείναμεν εντός του οινομαγειρείου, καθ’ όσον μας είχεν απαγορευθή η έξοδος εκ τούτου, κατορθώσαμεν να αποτρέψωμεν τον φόνον τούτον.

Κατά τας πρωϊνάς ώρας μας επετράπη η εκ του οινομαγειρείου έξοδος, εκείνοι δε εξήλθον εις την οδόν και συνέχισαν την πόσιν και τους ασκόπους πυρβολισμούς από το πεζοδρόμον του οινομαγειρείου. Έδιδον δε τα όπλα και εις τους συγκεντρουμένους περί τούτους ομοπατρίους των Αργιθεάτας, οι οποίοι και ούτοι επυροβόλουν ασκόπως.

Περί την 8^ην πρωϊνήν ώραν μετέβη εκεί ο πρόεδρος της Κοινότητος Νικόλαος Β. Κωστόπουλος και παρέμεινε συνομιλών μετ’ αυτών.

Βραδύτερον δε και δη την 9^ην πρωϊνήν ώραν άπαντες μετέβησαν εις το κοινοτικόν κατάστημα και παρέλαβον παρά του Προέδρου ονομαστικήν κατάστασιν των ενόπλων πολιτοφυλάκων, μελών των ομάδων δράσες της ημετέρας οργανώσεως , οι οποίοι διετίθοντο δια την φρούρησιν του δημοσίου ταμείου και των λοιπών δημοσίων καταστημάτων και εν γένει της κωμοπόλεως και εν συνεχεία εξήλθον ανά τας οδούς της κωμοπόλεως πυροβολούντες και απειλούντες τους πάντας.

Καθ’ οδόν συνέλαβον τον πολιτοφύλακα Γκίκαν Κ/ντίνον, τον οποίον εκακοποίησαν κτυπήσαντες τούτον δια του υποκοπάνου τυ όπλου με την πρόθεσιν να τον φονεύσωσι και θα τον εφόνευον, εάν ο προστρέξας Δημήτριος Κυρκιλής, οδηγός του αυτοκινήτου του Ερυθρού Σταυρού, δεν κατόρθωνε να υφαρπάση το προταχθέν όπλον.

Επί πολλήν ώραν περιέτρεχον τας οδούς προσπαθούντες να ανεύρωσι τους εν τη καταστάσει αναγεγαμμένους με τον σκοπόν να τους αφαιρέσωσι τα όπλα.

Μετά μεγάλης δυσκολίας ο υπογραφόμενος, ο οδηγός Δημήτριος Κυρκιλής, ο Ταγματάρχης του Ερυθρού Σταυρού Μπαρτζιώκας καί τινες άλλοι κατωρθώσαμεν να κατευνάσωμεν την μανίαν των και κατόπιν πολυώρου συζητήσεως να τους πείσωμεν να μην συνεχίσωσι τας περαιτέρω ενεργείας των δια τον αφοπλισμόν των πολιτοφυλάκων.

Καθ’ ὀλην την διάρκειαν των επεισοδίων τούτων ο Πρόεδρος της κοινότητος Νικ. Κωστόπουλος ουδόλως επενέβη προς μετριασμόν της μανίας και αποτροπήν των λυπηρών επεισοδίων……………………………………………………………………………………

Ομοίως ουδόλως επενέβη, ως ώφειλε, ο ερηνοδίκης Μουζακίου Αντώνιος Πρόκος, ο οποίος ουδεμίαν υπέρ των κατοίκων έλαβε μέριμναν, ενώ, κατά την γνώμην ημών, έδει να εμφανισθή ως η δικαστική αρχή του τόπου και να επέμβη και να διατάξη τους άνδρας της χωροφυλακής, οι ποίοι και εδημιούργουν τα έκτροπα, να παύσωσι να πυροβολώσι και να απειλώσι τους φιλησύχους κατοίκους της κωμοπόλεως. Εάν δε δεν επενέβαινεν ο υπογραφόμενος και ο ταγματάρχης κ. Μπαρτζιώκας και οι λοιποί καλοί πατριώται, τα επεισόδια θα ελάμβανον τεραστίαν έκτασιν και σήμερον θα εθρηνούμεν πλείστα ανθρώπινα θύματα.

Δια τον αγρονόμον αναφέρομεν ότι δεν γνωρίζομεν, εάν ευρίσκεται εις την έδραν του.

Ευπειθέστατος

Ο γενικός Γραμματεύς

Προκ. Βλ. Νίκολης

Κοινοποίησις

1. κ. Εισαγγελία Καρδίτσης
2. Τάγμα Εθνοφυλακής Καρδίτσης
3. Τάγμα Εθνοφυλακής Τρικκάλων
4. Διοίκησιν Χωροφυλακής Τρικκάλων ]

Σημείωση δική μου: Φαίνεται από τα παραπάνω ότι ο πανίσχυρος κομματικά Προκόπιος Βλ. Νίκολης δεν εγνώριζε ότι οι Αργιθεάτικες Ομάδες, που νόμιζε ότι τις ήλεγχε, είχαν το δικό τους Θεό και δεν υπάκουαν εύκολα σε κανέναν, πολύ περισσότερο εδώ που τελούσαν εν μέθη και που μετά τη συμμετοχή τους στην καταδίωξη του ΑΡΗ και το θάνατό του ένοιωθαν πανίσχυροι.

Εν ευθέτω χρόνω έπεται συνέχεια δημοσίευσης και ετέρων αρχείων του Προκοπίου Βλ. Νίκολη αφορώντα σε γεγονότα του εμφυλίου στην περιοχή της Αργιθέας.

Αθήνα, 20.6.2021

Μενέλαος Νικ. Παπαδημητρίου