Κατά την 1η Απριλίου, συνηθίζεται να λέγονται καλοπροαίρετα ψέματα λόγω εθίμου.
Τα ψέματα της Πρωταπριλιάς είναι ένα έθιμο που μας έχει έρθει από την Ευρώπη. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο που γεννήθηκε το έθιμο αυτό. Δύο από αυτές, όμως, είναι οι επικρατέστερες.
Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες. Λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι Κέλτες, ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο “κώδικας δεοντολογίας” των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Αυτή η συνήθεια, έγινε με το πέρασμα του χρόνου έθιμο.
Η δεύτερη εκδοχή, που θεωρείται και πιο βάσιμη ιστορικά, θέλει γενέτειρα του εθίμου την Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η “1η Απριλίου”. Την χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο.
Το έθιμο στην Ελλάδα
Το έθιμο αυτό ήρθε και στην Ελλάδα και διαφοροποιήθηκε αποκτώντας μια ελληνική χροιά. Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς, θεωρούν μερικοί, ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χηρέψει γρήγορα.
Σύμφωνα με τον Έλληνα λαογράφο Λουκάτο το έθιμο αυτό αποτελεί ένα σκόπιμο “ξεγέλασμα των βλαπτικών δυνάμεων που θα εμπόδιζαν την όποια παραγωγή” όπως είναι η αρχή του μήνα τόσο για τον Μάρτιο, όσο και τον Απρίλιο υποχρεώνοντας πολλούς να λαμβάνουν διάφορα “αντίμετρα” (αλεξίκανα μέτρα). Επίσης και ο Έλληνας λαογράφος Γ. Μέγας συμφωνεί πως η πρωταπριλιάτικη “ψευδολογία” παραπλανά ελλοχεύουσες δυνάμεις του κακού, έτσι ώστε να θεωρείται από τον λαό ως σημαντικός όρος μαγνητικής ενέργειας (έλξης ή αποτροπής) για μια επικείμενη επιτυχία.
Η πρωταπριλιάτικη φάρσα που έμεινε στην ιστορία – Πώς ξεγελάστηκαν οι Βρετανοί τηλεθεατές το 1957
«Μακαρόνια φυτρώνουν σε δέντρο»
Η πιο πετυχημένη φάρσα που έχει καταγραφεί ίσως να είναι αυτή του βρετανικού τηλεοπτικού δικτύου BBC το 1957, που παρουσίασε σοδειές μακαρονιών στην Ελβετία.
Συγκεκριμένα εκείνη τη χρονιά το BBC πρόβαλε ένα ρεπορτάζ στο οποίο μία οικογένεια στο καντόνι Ticino της Ελβετίας μάζευε τα μακαρόνια της χρονιάς που είχε καλλιεργήσει σε δέντρα.
Στα πλάνα φαίνονταν γυναίκες να τραβούν προσεκτικά σειρές σπαγγέτι από το δέντρο και να τις απλώνουν στον ήλιο για να στεγνώσουν.
Πολλοί τηλεθεατές όμως δεν είδαν την αστεία πλευρά του ρεπορτάζ και άσκησαν κριτική στο BBC για την εκπομπή. Κάποιοι άλλοι όμως μπήκαν στον πειρασμό να ανακαλύψουν πού μπορούν να αγοράσουν τα φρέσκα μακαρόνια.
Την όλη φάρσα ενορχήστρωσε ο παρουσιαστής Richard Dimbleby, ο οποίος απευθυνόμενος στο βρετανικό κοινό που τότε δεν ήταν πολύ συνηθισμένο στην «εξωτική» αυτή λιχουδιά, τους έπεισε ότι το τέλος του Μαρτίου είναι μία περίοδος με πολύ άγχος για τους καλλιεργητές ζυμαρικών σε όλη την Ευρώπη, καθώς το ψύχος μπορεί να επηρεάσει τη γεύση τους.
Επίσης εξήγησε ότι κάθε ίνα μακαρονιού πάντα μεγαλώνει στο ίδιο μήκος χάρη σε πολυετή δουλειά από γενιές καλλιεργητών.
Αυτή η φάρσα ίσως αποτελεί μία από τις πρώτες περιπτώσεις που η τηλεόραση έδειξε την επιρροή που μπορεί να έχει στον κόσμο.
Δείτε το βίντεο από τη φάρσα:
