Παναγιώτης Ράγκος: ΜΟΥΖΑΚΙ SOS
Ερέθισμα για την ανάπτυξη του συγκεκριμένου άρθρου είναι η συνεχιζόμενη υποβάθμιση της μικρής πόλης του Μουζακίου και κατ επέκταση της ευρύτερης περιοχής του Δήμου. Δεν θέλω στο παρών άρθρο να αποδώσω συγκεκριμένες ευθύνες, που σίγουρα υπάρχουν και είναι διευρυμένες ένθεν κακείθεν κατά την άποψή μου, αλλά να καταθέσω την δική μου άποψη αναφορικά με την περιοχή και να δώσω τροφή για σκέψη και αφορμή για δράση σε κάποιους που ενδεχομένως έχουν τους ίδιους με μένα προβληματισμούς.
Δεν σας κρύβω, ότι η απόφαση μου να εμπλακώ στον αυτοδιοικητικό σχηματισμό της κας Ολυμπίας Διαμαντοπούλου στις προηγούμενες εκλογές το 2019, με γέμισε απογοήτευση. Μια απογοήτευση που δεν είχε να κάνει τόσο με το αποτυχημένο αποτέλεσμα όσο με κάποιες διαπιστώσεις που είναι σχετικές με τον τρόπο που αντιμετωπίζεται η όλη κατάσταση στην περιοχή και με κάποια στερεότυπα αναφορικά με τους συντελεστές που εμπλέκονται σ αυτή πολλά χρόνια τώρα.
Το θετικό ήταν ότι μπόρεσα μέσω αυτής της διαδικασίας να γνωρίσω από κοντά τα προβλήματα, να συζητήσω με ανθρώπους, να θέσω κάποια ερωτήματα και να βγάλω ορισμένα πολύ ουσιαστικά συμπεράσματα.
Το βασικά ερωτήματα που με απασχόλησαν ήταν:
– Πώς γίνεται ορισμένες μικρές πόλεις και κωμοπόλεις να ευημερούν, ενώ πολλές άλλες να υφίστανται αποεπένδυση, απώλεια ταυτότητας ακόμη και εγκατάλειψη;
– Γιατί ορισμένες κοινότητες είναι σε θέση να διατηρήσουν τον ιστορικό χαρακτήρα και την ποιότητα ζωής τους μπροστά σε έναν κόσμο που αλλάζει ταχέως, ενώ άλλες έχουν χάσει τα ίδια τα χαρακτηριστικά που κάποτε τους έδιναν διάκριση και ελκυστικότητα;
– Πώς μπορούν αυτές οι κοινότητες να ανακάμψουν χωρίς να χάσουν την καρδιά και την ψυχή τους;
Τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξα σχετικά με τα ανωτέρω είναι τα εξής:
Πολλές κοινότητες έχουν βρει τρόπους να διατηρήσουν τις αξίες της μικρής πόλης, τον ιστορικό χαρακτήρα, τη γραφική ομορφιά και την αίσθηση της κοινότητας, αλλά το σημαντικότερο να διατηρήσουν μια ευημερούσα οικονομία. Και το έχουν κάνει χωρίς να αποδέχονται το είδος της άτακτης και ανορθόδοξης ανάπτυξης που έχει μετατρέψει πολλές κοινότητες σε απρόσωπα μέρη από τα οποία φεύγουν οι νέοι, οι τουρίστες αποφεύγουν και τα οποία δεν ενσταλάζουν πλέον την αίσθηση υπερηφάνειας στους κατοίκους.
Κάθε «επιτυχημένη» κοινότητα έχει τα δικά της δυνατά και αδύνατα σημεία, αλλά όλα μοιράζονται κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Είναι σαφές, ότι οι επιτυχημένες κοινότητες περιλαμβάνουν μια ευρεία διατομή κατοίκων στον καθορισμό και τον σχεδιασμό για το μέλλον. Επωφελούνται επίσης από τα διακριτικά τους περιουσιακά στοιχεία που είναι η αρχιτεκτονική, η ιστορία, o Πολιτισμός, το φυσικό περιβάλλον και οι εγχώριες επιχειρήσεις και επενδύουν σ αυτά, αντί να προσπαθούν να υιοθετήσουν μια νέα και διαφορετική ταυτότητα. Οι περισσότερες επιτυχημένες κοινότητες χρησιμοποιούν επίσης μια ποικιλία κινήτρων του ιδιωτικού τομέα και της αγοράς για να επηρεάσουν τη νέα ανάπτυξη, αντί να βασίζονται αποκλειστικά σε καινοτόμους μηχανισμούς.
Προφανώς για να λειτουργήσει κάτι τέτοιο θα πρέπει να υιοθετηθεί ένα μοντέλο που να βασίζεται στα ακόλουθα χαρακτηριστικά.
1. Να υπάρχει από τους εμπλεκόμενους τοπικούς φορείς όραμα για το μέλλον.
2. Να υπάρχουν στην κοινότητα “περιουσιακά στοιχεία” που στην δική μας υπάρχουν πολλά και πανέμορφα για να αξιοποιηθούν.
3. Να υπάρξει ενημέρωση και εκπαίδευση και να δοθούν κίνητρα στους πολίτες προκειμένου να αντιληφθούν τα νέα δεδομένα και να τα αξιοποιήσουν με κάθε τρόπο.
4. Να υπάρχει συνεργασία με όμορες κοινότητες για αμοιβαίο όφελος.
5. Να δοθεί μεγάλη προσοχή στην αισθητική της κοινότητας.
Και τα σημαντικότερα!
6. Να επιλεχθούν ισχυροί συντελεστές- ηγέτες
7. Να υπάρχουν αφοσιωμένοι πολίτες.
Ας τα πάρουμε όμως με την σειρά.
ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Στην περιοχή μας, υπήρξε ποτέ οργανωμένο σχέδιο και όραμα για το μέλλον; Δυστυχώς, ο «σχεδιασμός» είναι μια βρώμικη λέξη σε ορισμένες κοινότητες, ειδικά σε μικρές πόλεις και αγροτικές περιοχές. Σε ορισμένα σημεία, αυτό είναι το αποτέλεσμα της σημερινής εξαιρετικά πολωμένης πολιτικής κουλτούρας. Σε άλλα σημεία, προκύπτει από μια παρανόηση του σχεδιασμού και της αξίας του. Η αλήθεια είναι ότι το να αποτυγχάνεις να σχεδιάζεις σημαίνει απλώς έλλειψη ή ανεπάρκεια επιστημονικών δεδομένων ή πολιτικών αντανακλαστικών για μένα. Προσπαθήστε να φανταστείτε μια εταιρεία που δεν είχε επιχειρηματικό σχέδιο. Τι αποτέλεσμα θα είχε αυτή η εταιρεία; Σίγουρα όχι θετικό! Το ίδιο ισχύει και για τις κοινότητες. Ένα κοινοτικό σχέδιο είναι απλώς ένα προσχέδιο για το μέλλον. Οι άνθρωποι μπορεί να διαφέρουν ως προς το πώς να επιτύχουν το όραμα της κοινότητας, αλλά χωρίς ένα σχέδιο, μια κοινότητα θα παραπαίει.
Όπως είναι λογικό, οι άνθρωποι στις μικρές πόλεις δεν αρέσκονται στις αλλαγές. Αλλά η αλλαγή είναι αναπόφευκτη. Η τεχνολογία, η οικονομία, τα δημογραφικά στοιχεία, η μείωση του πληθυσμού, οι τάσεις της αγοράς και οι συμπεριφορές των καταναλωτών αλλάζουν πάντα και θα επηρεάσουν μια κοινότητα είτε αρέσει στους ανθρώπους είτε όχι. Υπάρχουν πραγματικά μόνο δύο είδη αλλαγής στον κόσμο σήμερα η προγραμματισμένη αλλαγή και η μη προγραμματισμένη αλλαγή, η δεύτερη είναι επίπονη και πολλές φορές μοιραία.
Οι κοινότητες με όραμα για το μέλλον θα είναι πάντα πιο επιτυχημένες από τις κοινότητες που απλώς δέχονται οτιδήποτε προκύψει.
ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η δημιουργία ενός οράματος για το μέλλον ξεκινά με την απογραφή των περιουσιακών στοιχείων μιας κοινότητας: φυσικά, αρχιτεκτονικά, πολιτιστικά , ιστορικά, ανθρώπινα, εκπαιδευτικά, οικονομικά, ψυχαγωγικά, γραφικά κ.λπ. Οι επιτυχημένες κοινότητες στη συνέχεια χτίζουν τα σχέδιά τους – είτε πρόκειται για ένα σχέδιο χρήσης γης, ένα σχέδιο τουρισμού ή ένα σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης – γύρω από την ενίσχυση των υφιστάμενων περιουσιακών τους στοιχείων.
Στην παλιά οικονομία, η σημαντικότερη επένδυση σε υποδομές ήταν οι δρόμοι. Σήμερα, η επιτυχημένη οικονομική ανάπτυξη αφορά τη στρατολόγηση στελεχών και την τοποθέτηση τους σε πράγματα υψηλής αξίας. Σήμερα το ταλέντο υψηλής κατάρτισης είναι πιο σημαντικό από το φθηνό εργατικό δυναμικό και η επένδυση στην εκπαίδευση είναι πολύ πιο πολύτιμη από τη διεύρυνση ενός οδικού δικτύου.
Η επιτυχημένη οικονομική ανάπτυξη σπάνια αφορά ένα μοναδικό πράγμα. Πιθανότατα, πρόκειται για πολλά μικρά πράγματα που συνεργάζονται μαζί σε ένα σχέδιο που έχει νόημα.
Αφού λοιπόν αυτά τα στοιχεία καταγραφούν ο σχεδιασμός για το μέλλον θα είναι βασισμένος γύρω απ αυτά! Είτε πρόκειται για ένα σχέδιο χρήσης γης, ένα σχέδιο τουρισμού ή ένα σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης, οι έξυπνες κοινότητες βασίζονται σε αυτό που ήδη έχουν.
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Οι επιτυχημένες κοινότητες χρησιμοποιούν εκπαίδευση, κίνητρα, συνεργασίες και εθελοντικές πρωτοβουλίες και όχι μόνο αποφάσεις στείρες και ρυθμίσεις. Ο εθελοντισμός είναι βασική προυπόθεση για κάτι που αφορά το κοινό καλό μιας κοινότητας και πρέπει να προωθείται με κάθε τρόπο. Η κοινοτική εκπαίδευση είναι σημαντική γιατί οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να επιλέγουν το μέλλον, αλλά πρέπει να γνωρίζουν ποιες είναι αυτές οι επιλογές. Σήμερα για παράδειγμα πολλές δημοτικές αποφάσεις επηρεάζονται από ισχυρά προσωπικά συμφέροντα τα οποία τις περισσότερες φορές είναι εις βάρος των πολλών και σε όφελος λίγων και εκλεκτών. Πρέπει να μάθει ο υπεύθυνος τοπικός πολιτικός φορέας να λέει ΟΧΙ και ο πολίτης να το δέχεται με ταπεινοφροσύνη και αυτό θα το κάνει ο εκπαιδευμένος πολίτης. Δυστυχώς για την περιοχή μας το συμπέρασμα που έχω αποκομίσει είναι τελείως διαφορετικό. Ο πολίτης δεν έχει ή έχει πολύ μειωμένο το αίσθημα της κοινής ωφέλειας…
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΟΜΟΡΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ
Με τον διευρυμένο σχεδιασμό του αυτοδιοικητικού χάρτη είναι πλεον απαραίτητη η συνεργασία με όμορους δήμους προκειμένου τα οφέλη να είναι κοινά και να κλιμακωθούν στο μέγιστο βαθμό. Η περιοχή του Δήμου μας έχει την ευτυχία να συνορεύει με δύο Δήμους που προσφέρουν εξαιρετικό τουριστικό προιόν σε μεγάλη μερίδα επισκεπτών. Είναι ο Δήμος Λίμνης Πλαστήρα και ο Δήμος Πύλης .Επίσης ο Δήμος Αργιθέας με την απίστευτη γνήσια φυσική ομορφιά του. Κανένα σχέδιο όμως προγραμματισμού και συνεργασίας δεν έχει εκπονηθεί προκειμένου η περιοχή του Μουζακίου η οποία βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο να ωφεληθεί. Περιφερειακή συνεργασία δεν σημαίνει παραίτηση από την αυτονομία του Δήμου. Σημαίνει νέες ευκαιρίες ανάπτυξης , σημαίνει περισσότερο οικονομικό όφελος.
Είναι αδιανόητο το Μουζάκι να είναι σε ευθεία γραμμή 10 χιλιόμετρα απ την λίμνη Πλαστήρα και για να πάει κανείς εκεί να πρέπει να κάνει 30 μέσα από κατσικόδρομους! Είναι ανόητο να έχεις την καλύτερη ποιότητα βουνών και να επιλέγεις πρόγραμμα αιολικής ενέργειας αντί να επενδύσεις σε χειμερινά σπορ και χιονοδρόμια στην περιοχή , είναι βλακώδες να έχεις πανέμορφα βουνά και δάση και να κάθεσαι απλά να τα κοιτάς. Η ανάπτυξη δεν θα έρθει ποτέ έτσι!
ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ – ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
Βλέποντας το Μουζάκι το 2021 και αναπολώντας το Μουζάκι του 1980 πολύ λίγα πράγματα έχουν αλλάξει.
Δεν λέω , σαφώς και έχουν προστεθεί κάποιες σημαντικές υποδομές , όμως , η εικόνα της πόλης δεν ταιριάζει με εικόνες σύγχρονων πόλεων και γραφικών κωμοπόλεων που θα μπορούσε να είναι! Για παράδειγμα δεν μπόρεσα ποτέ να αντιληφθώ γιατί σε μια φλατ πόλη δεν υπάρχουν οργανωμένοι ποδηλατόδρομοι. Επιλέχθηκε η λύση της άκομψης πεζοδρόμησης. Για ποιό λόγο; Γιατί δεν αξιοποιήθηκε ποτέ η παραποτάμια ζώνη; Γιατί δεν υπάρχει κανένας πεζόδρομος; Γιατί στο καλύτερο σημείο της πόλης να υπάρχει η λαική αγορά και τα ΚΤΕΛ και όχι μια πανέμορφη παραποτάμια πλατεία με ανάπτυξη τουριστικών επιχειρήσεων και καταστημάτων εστίασης μαζί με κάποιες αθλητικές εγκαταστάσεις. Μαθαίνω ότι ο χώρος του πρώην κέντρου υγείας θα γίνει παρκιγκ , είναι εντελώς ανόητο. Ποιος το σχεδίασε αυτό , ποιος πήρε αυτή την βλακώδεις απόφαση; Γιατί στην πανέμορφες παρυφές του Ιτάμου δεν έχουν σχεδιαστεί περιπατητικές διαδρομές; Ένα σωρό γιατί είναι στο μυαλό μου και φυσικά πολλά αναπάντητα ερωτηματικά. Δεν μπορεί να ζητάς ανάπτυξη και να μην επενδύεις στην καθημερινότητα του πολίτη. Αυτά δεν γίνονται στον σύγχρονο κόσμο!
ΙΣΧΥΡΟΙ ΗΓΕΤΕΣ – ΑΦΟΣΙΩΜΕΝΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ
Οι επιτυχημένες κοινότητες έχουν ισχυρούς ηγέτες και αφοσιωμένους πολίτες. Ένας μικρός αριθμός αφοσιωμένων ανθρώπων μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά σε μια κοινότητα.
Στην δική μας περίπτωση ενώ υπάρχουν εξαιρετικές ατομικές μονάδες στην περιοχή μας δεν επιθυμούν να εμπλακούν με τα κοινά. Μια ισχυρή πολιτική προσωπικότητα έχει την ικανότητα να εμπνεύσει τον πολίτη που θέλει να αλλάξει κάτι στην κοινότητα. Ας μην περιμένουμε από ανθρώπους που δεν έχουν δαμάσει ακόμα την δική τους προσωπικότητα και τον χαρακτήρα τους να επηρεάσουν και να εμπνεύσουν τους πολλούς. Ο σεβασμός και η εκτίμηση δεν είναι επίκτητα χαρακτηριστικά σε έναν άνθρωπο. Πρέπει να διαθέτει προσωπικότητα και χαρακτήρα για να τα κερδίσει. Μόνο έτσι οι πολίτες θα τον εκτιμήσουν και μαζί μ αυτόν και το έργο του και το όραμά του.
Η ηγεσία είναι κρίσιμη, αλλά συχνά δεν εκτιμάται. Όπως μου παρατήρησε κάποτε ένας δήμαρχος ενός πολύ μικρού νησιού στο Αιγαίο, «αν δεν σε νοιάζει ποιος θα πάρει τα εύσημα, μπορείς να πετύχεις πολλά».
Κάπως έτσι αγαπητοί μου συμπατριώτες έχω χαρτογραφήσει τα προβλήματα της περιοχής.
Είναι σαφές ότι θα χρειαστεί να αλλάξουν πολλά για να αλλάξει η ρώτα στην περιοχή που όλοι αγαπάμε. Το ποιο βασικό όμως είναι να αλλάξουμε πρώτα όλοι εμείς!
Εύχομαι σε όλους καλά Χριστούγεννα και καλές γιορτές!
