ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΡΟΥ 2023: Μπορούμε να «εορτάσουμε» την ημέρα αυτή στη Θεσσαλία;
(Κώστας Γιαννακός – Κώστας Γκούμας – Τάσος Μπαρμπούτης)*
Η Παγκόσμια Ημέρα Νερού (22 Μαρτίου), κάθε χρόνο αφιερώνεται στο βασικό αυτό αγαθό, άμεσα συνδεδεμένο με την ζωή των ανθρώπων και την ισορροπία στη φύση και θα έπρεπε λογικά να προσφέρεται για έναν γόνιμο αναστοχασμό της πορείας των θεμάτων που συνδέονται με το νερό, καθώς και σαν ευκαιρία για τους πολίτες (και ιδιαίτερα τις νεότερες γενιές) να συνειδητοποιήσουν την σημασία του, που για πολλούς η ύπαρξη του και (κυρίως) η διαρκής και απρόσκοπτη διαθεσιμότητα του είναι δεδομένη και αυτονόητη.
Δυστυχώς όμως στις μέρες μας κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο.
Ειδικά στη Θεσσαλία, με όλα όσα συμβαίνουν, κυριαρχούν τα αρνητικά συναισθήματα, ο φόβος για καταστροφές από πλημμύρες σε ανυπεράσπιστες περιοχές, η αγωνία για τα υδατικά ελλείμματα και την επανεμφάνιση ξηρασίας (πιθανά παρατεταμένης), η έντονη ανησυχία για τα απειλούμενα με κατάρρευση οικοσυστήματα και η αγανάκτηση για την στασιμότητα σε μεγάλα προβλήματα που θα έπρεπε εδώ και χρόνια να έχουν επιλυθεί.
Και όλα αυτά στη σκιά πολλαπλών απειλών για τους επαγγελματίες αγρότες, είτε αυτές σχετίζονται με το διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον, είτε με τις συνέπειες του πολέμου και των γεωστρατηγικών ανακατατάξεων, είτε με την Ευρωπαϊκή πολιτική (ΚΑΠ κλπ.), είτε με το παράλογο ενεργειακό κόστος.
Σε κάθε περίπτωση, η διαθεσιμότητα του νερού για την κάλυψη των αναγκών τους αποτελεί πλέον καθημερινό πρόβλημα.
Μας λένε κάποιοι πως μέσα από την προβολή των θέσεων της Επιτροπής Διεκδίκησης επίλυσης του Υδατικού προβλήματος της Θεσσαλίας (Ε.Δ.Υ.ΘΕ) γινόμαστε υπερβολικοί, διαρκώς «γκρινιάζουμε», τα βλέπουμε όλα μαύρα και ζητάμε μονίμως …τον Αχελώο !
Ειδικά τα κόμματα που κυβερνούν αλλά και κάποιοι Αυτοδιοικητικοί παράγοντες, την ώρα που εμείς διεκδικούμε λύσεις, εκείνοι αντιπαραθέτουν πολλά ανόμοια και αποσπασματικά «έργα» που δρομολογούν η υλοποιούν (τα οποία αθροίζουν έντεχνα ώστε να προκαλέσουν περισσότερη εντύπωση !) και υπόσχονται στους αγρότες νερό, ακόμη και εντελώς ….δωρεάν !
Ας το διευκρινίσουμε. Δεν υποτιμούμε ούτε το πιο μικρό η το πιο «ασήμαντο» από τα έργα που γίνονται στην περιοχή μας.
Όμως δεν συμφωνούμε με την καλλιέργεια ενός κλίματος αισιοδοξίας και εφησυχασμού για τον πρωτογενή τομέα και ευρύτερα την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής μας, μόνο και μόνο επειδή παράγονται «έργα» γενικώς και αορίστως.
Εμείς από όσους διοικούν τη χώρα και την περιοχή μας :
- Ζητούμε να εκπονήσουν έναν μέσο – μακροπρόθεσμο ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ στοχευμένων δράσεων και έργων (masterplan) στον τομέα των υδάτων, που θα εφαρμόζουν συστηματικά και απαρέγκλιτα, ανεξάρτητα από την εναλλαγή των κυβερνήσεων, και να αποφεύγουν μεγαλοστομίες και υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρήσουν.
Επιβάλλεται ακόμη με ευθύνη των πολιτικών, ακολουθώντας το πνεύμα και το γράμμα της σχετικής Ευρωπαϊκής Οδηγίας (την οποία επιλεκτικά επικαλούνται και υποκριτικά εκθειάζουν), να αξιολογούνται τα αποτελέσματα των δράσεων και των έργων τους ως προς την βελτίωση της κατάστασης των οικοσυστημάτων, η οποία εδώ και χρόνια καταγράφεται επισήμως στα περισσότερα από αυτά ως «κακή».
- Ζητούμε να εργαστούν υπεύθυνα για την ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ (ΔΥ), όπου το ήδη ξεπερασμένο θεσμικό πλαίσιο των ΤΟΕΒ (που ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ δεν φρόντισαν να αναμορφώσουν) αποτελεί όνειδος για τη χώρα μας, ενώ παράλληλα την αδύναμη και αναποτελεσματική διοίκηση την έχουν συνειδητά εγκαταλείψει στην τύχη της, με αποτέλεσμα την απουσία ελέγχου και μετρήσεων κατανάλωσης αρδευτικού νερού, την σπατάλη φυσικών και οικονομικών πόρων και τις δραματικές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα.
- Πολλά θα μπορούσαν να τους πούνε για αυτά οι μισοκατεστραμένοι υπόγειοι υδροφορείς, καθώς και ο πολύπαθος Πηνειός, που με την «ανοχή» τους στις υπεραντλήσεις τον έχουν μετατρέψει σε…..ρυάκι μεταφοράς λυμάτων και νερού για αρδεύσεις.
- Ζητούμε να μεριμνήσουν ώστε να αποκτήσει το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας (ΥΔΘ) τους αναγκαίους ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΕΣ ΠΟΛΛΑΠΛΟΥ ΣΚΟΠΟΥ και αξιόλογου όγκου νερού περιμετρικά του κάμπου (Μουζάκι, Πύλη, Ελάσσονα, Νεοχώρι κα).
Εάν εξαιρέσει κανείς την «ειδικού σκοπού» τεχνητή λίμνη της Κάρλας που παραδόθηκε το 2018, ο μόνος αξιόλογου όγκου ταμιευτήρας που προστέθηκε στο ΥΔΘ μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο, είναι εκείνος του Σμοκόβου πριν 30 χρόνια !
Ακόμη και οι υποσχέσεις του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη πριν δυο χρόνια για το Μουζάκι «ξεχάστηκαν», όπως ανάλογα είχε συμβεί και με τον ΣΥΡΙΖΑ σχετικά με το φράγμα Πύλης και άλλα έργα, ενώ για το αξιόλογο μισοκατασκευασμένο αλλά εγκαταλειμμένο Αγιονέρι Ελάσσονας αρχίσαν τώρα, μετά από 20 χρόνια, να «επανεξετάζουν» την σκοπιμότητα του !
Ας ελπίσουμε πως η πριν λίγους μήνες δρομολόγηση του πολύ σημαντικού ταμιευτήρα στη Σκοπιά Φαρσάλων θα βρεθεί σύντομα σε φάση κατασκευής, ώστε να προσφέρει την αντιπλημμυρική προστασία, τα αποθέματα για αποκατάσταση των υπόγειων οικοσυστημάτων και για τις αρδεύσεις στην πιο διψασμένη και υποβαθμισμένη περιβαλλοντικά περιοχή της Θεσσαλίας, έτσι ώστε να μην καταγραφεί ως «χαμένη» και η επόμενη κυβερνητική τετραετία.
- Ζητούμε ΝΑ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΕΙ ΑΜΕΣΑ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΕΛΕΙΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ ΑΧΕΛΩΟΥ.
Η ζωή απέδειξε ότι η πριν 60 χρόνια πρώτη ενίσχυση του υδατικού δυναμικού του ΥΔΘ μέσω του πολύτιμου υδροηλεκτρικού έργου Ν. Πλαστήρα ΔΕΝ είναι πλέον αρκετή και ο ταμιευτήρας αυτός, λόγω πολλαπλών χρήσεων, δεν μπορεί να προσφέρει επαρκή αποθέματα νερού για την ΞΗΡΑΣΙΑ που μας απειλεί, ούτε για την αποκατάσταση των υδάτινων οικοσυστημάτων, υπόγειων και επιφανειακών.
Κατά την άποψη μας λοιπόν, στις συνθήκες που έχουν σήμερα διαμορφωθεί, η μεταφορά νερού από την Δυτική Θεσσαλία (ταμιευτήρας Συκιάς) είναι για το ΥΔΘ η μόνη λύση.
Το σημαντικό αυτό εγχείρημα κάποιοι το έχουν συστηματικά δαιμονοποιήσει, με σκοπό να συσπειρώσουν γύρω τους ορισμένους ψευτοοικολόγους αλλά και πολίτες ευαίσθητους για το περιβάλλον, με ελλιπή όμως ενημέρωση στο θέμα.
Στην πορεία βεβαίως, ειδικά στις δυο τελευταίες κυβερνήσεις, «προέκυψε» και η συμπόρευση (και η στήριξη) από συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα, τα οποία προτιμούν να παράγουν ενέργεια από εισαγόμενο ορυκτό αέριο, να κερδίζουν «φυτεύοντας» άκριτα στον κάμπο άφθονα φωτοβολταϊκά και στις βουνοκορφές της Θεσσαλίας τεράστιες ανεμογεννήτριες (η λεγόμενη «πράσινη» ανάπτυξη), οπότε η προσθήκη νέων υδροηλεκτρικών έργων (όπως αυτά του Άνω Αχελώου) στο ενεργειακό μείγμα της χώρας δεν συμβαδίζει με τα συμφέροντα τους.
Σε ότι μας αφορά δεν θα εμπλακούμε στην άγονη αντιπαράθεση «υπερ η κατά της «εκτροπής Αχελώου».
Τώρα πλέον όλα τα δεδομένα της υπόθεσης (νομικά, τεχνικά, περιβαλλοντικά, ενεργειακά κοκ) είναι γνωστά στο λαό και στους πολιτικούς, οπότε ήρθε η ώρα για ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ.
Εάν τελικά στη Βουλή κρίνουν ότι τα έργα αυτά δεν «τους» χρειάζονται, ας διαθέσουν άμεσα από τον κρατικό προϋπολογισμό τα 200 εκατομμύρια ευρώ που απαιτούνται για την κατεδάφιση τους («ακύρωση» όπως εύσχημα την αποκαλεί ο ΣΥΡΙΖΑ….) και για την αποκατάσταση του τοπίου στην περιοχή, ώστε να απελευθερωθεί η ροή του «μπαζωμένου» Αχελώου (την περιβαλλοντική καταστροφή του οποίου, στο όνομα της οικολογικής τους «ευαισθησίας», απλώς την …..παρακάμπτουν) και να απομακρυνθούν οι κίνδυνοι μεγάλων καταστροφών σε περίπτωση ισχυρών πλημμυρικών φαινομένων.
Δυστυχώς, το τελευταίο διάστημα η κυβέρνηση (και από κοντά οι «συμπορευόμενοι» μαζί της αυτοδιοικητικοί) επικαλούνται την αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔΛΑΠ) που βρίσκεται σε εξέλιξη (αναμένεται να εκδοθεί Υπ. Απόφαση σε 9-12 μήνες) και «πονηρά» παραπέμπουν την απόφαση τους για τα ημιτελή έργα Αχελώου στο ….μέλλον.
Θεωρούμε λοιπόν χρέος μας να ενημερώσουμε τους θεσσαλούς ότι πρόκειται για άλλο ένα απαράδεκτο παιχνίδι τακτικής που παρατείνει την επικίνδυνη στασιμότητα της υπόθεσης αυτής.
Το ΣΔΛΑΠ δεν έχει χαρακτήρα μελέτης σκοπιμότητας για τα έργα Αχελώου, ούτε προσφέρεται για να αποτυπώνει η εκάστοτε κυβέρνηση την πελατειακή η ιδεοληπτική προτίμηση της στα έργα της περιοχής και ειδικά εκείνα του Αχελώου.
Το αντίθετο, οι μελετητές του ΣΔΛΑΠ χρειάζονται ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΣ μια σαφή και ξεκάθαρη απόφαση της Βουλής, δεσμευτική για τις κυβερνήσεις που θα ακολουθήσουν, ΕΑΝ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΘΑ ΕΙΝΑΙ Η ΟΧΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΤΑ ΝΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΧΕΛΩΟ, έτσι ώστε να τα συνυπολογίσουν η όχι στο δυναμικό του ΥΔΘ και ανάλογα να προτείνουν βιώσιμες λύσεις για την προστασία και αναβάθμιση των οικοσυστημάτων, όπως εξάλλου είναι και ο στόχος της σχετικής Ευρωπαϊκής Οδηγίας.
Επίσης είναι αναγκαίο να γνωρίζουν υπεύθυνα και οι θεσσαλοί, κυρίως οι αγρότες, τα διαθέσιμα προς χρήση υδατικά αποθέματα.
Συνεπώς, η απάντηση σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα, ειδικά μπροστά στην επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση, είναι ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ των κυβερνήσεων και των κομμάτων και όχι των μελετητών, στους οποίους προσπαθούν να μεταφέρουν την ευθύνη της σχετικής επιλογής, έτσι ώστε οι ίδιοι να αποφύγουν το οποίο κόστος από μια άμεση πολιτική τους απόφαση.
Αρκετά όμως έχουμε έως τώρα πληρώσει την ανευθυνότητα των πολιτικών ηγεσιών (ειδικά των δυο τελευταίων κυβερνήσεων), τις «ντρίπλες» τους και τις παλινωδίες τους στην υπόθεση του Αχελώου και ευρύτερα του υδατικού προβλήματος που ταλανίζει την περιοχή μας.
Ας καταλάβουν πως ο χρόνος που αγωνιωδώς αναζητούν για νέα παράταση της εκκρεμότητας ΔΕΝ υπάρχει.
Εμείς λοιπόν, με την ευκαιρία της Παγκόσμια Ημέρας Νερού, λέμε ΟΧΙ στην στασιμότητα, ΟΧΙ στις «ξεχασμένες» υποσχέσεις και τα προσχήματα, ΟΧΙ στην οικολογική καταστροφή στο ΥΔ Θεσσαλίας και στον Αχελώο, ΟΧΙ στην ατολμία και τους μικροπολιτικούς υπολογισμούς των κυβερνήσεων και των πρωθυπουργών.
Και μόνο με τέτοια μηνύματα μπορούμε να «εορτάσουμε» την ξεχωριστή αυτή ημέρα.
*Γιαννακός Κώστας, γεωπόνος, πρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
