Οθωμανικά επιτύμβια από τη Δυτική Θεσσαλία στο πρόσφατο Αρχαιολογικό Συνέδριο του Βόλου

Οθωμανικά επιτύμβια από τη Δυτική Θεσσαλία στο πρόσφατο Αρχαιολογικό Συνέδριο του Βόλου

Πως άραγε να σχετίζεται η οικογένεια του διάσημου Καπλάν πασά από το Αργυρόκαστρο με την Καρδίτσα του 19^ου αιώνα; Ποιος θα φανταζόταν ότι στο Παζαράκι των Σοφάδων τάφηκε ένας καδής (δικαστής) τον 17^ο αιώνα; Ανάμεσα στην τρικαλινή Αϊσέ, την κόρη του Χαλίλ και την καρδιτσιώτισα Αμιχάν, την κόρη του γενίτσαρου Μουσταφά αγά, η κοινωνική απόσταση ήταν σίγουρα πολύ μεγαλύτερη από την γεωγραφική. Και ναι, για τους γονείς του Μουσταφά, γόνου της επιφανούς οικογενείας Ρεϊχαν ζαντέ των Τρικάλων, η απώλεια του έφηβου γιού τους ήταν αναπάντεχη!

Αυτές είναι ορισμένες μόνο από τις ανθρώπινες ιστορίες που μπορεί κανείς να αφηγηθεί μέσα από τις οθωμανικές επιτύμβιες στήλες της Καρδίτσας και των Τρικάλων. Η ανάγνωση και η μελέτη τους κατέστη δυνατή χάρη στην πρόσφατη συνεργασία του Μουσείου Πόλης του Δήμου Καρδίτσας/ ΔΟπΑΚ με τον Δρ. Μωχαμάντ Παναχί, οθωμανολόγο, επίκουρο καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Το θέμα παρουσιάστηκε από τον κ. Παναχί σε συνεργασία με την υπεύθυνη του Μουσείου Πόλης, Δρ. Φένια Λέκκα, στο 7^ο Αρχαιολογικό Συνέδριο των Εφορειών Αρχαιοτήτων Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας, το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 3-5 Ιουνίου στο Βόλο, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, συνδιοργανωτή του συνεδρίου.

Βάση της ανακοίνωσης αποτέλεσε ένα υλικό 25 περίπου επιτυμβίων στηλών, οι μισές από τις οποίες εντοπίστηκαν σε σπίτια στην Καρδίτσα στα μέσα της δεκαετίας του 2000 από την επιστημονική ομάδα του μουσείου πόλης, με πρωτεργάτη τον αείμνηστο Πέτρο Κομπορόζο. Με την άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού, οι στήλες μεταφέρθηκαν τότε στο μουσείο, συντηρήθηκαν και συμπεριλήφθηκαν στη μόνιμη έκθεσή του. Ένα σημαντικό υλικό στηλών φωτογραφήθηκε την ίδια περίοδο από την ομάδα και στα Τρίκαλα, χάρη στο ενδιαφέρον και την παρότρυνση της τρικαλινής φίλης του μουσείου, κ. Μαρούλας Κλιάφα.

Με τη σύμφωνη γνώμη των δύο Εφορειών Αρχαιοτήτων της δυτικής Θεσσαλίας και την ιδιαίτερη προτροπή της Διευθύντριας της ΕΦΑ Καρδίτσας, κ. Μ. Βαϊοπούλου, οι στήλες θα αποτελέσουν πλέον αντικείμενο έρευνας, με σκοπό να αποκαλύψουν αθέατες όψεις της κοινωνικής ζωής μιας πληθυσμιακής ομάδας, των μουσουλμάνων κατοίκων της περιοχής μας, και μιας ιστορικής περιόδου, της οθωμανικής, την οποία ουσιαστικά αγνοούμε.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι στήλες καλύπτουν περίοδο δύο αιώνων, καθώς οι παλαιότερες χρονολογούνται στη δεκαετία του 1680 και φτάνουν μέχρι τις παραμονές της ενσωμάτωσης της Θεσσαλίας, το 1881.