Ο αγώνας κατά της ακρίβειας και της διατροφικής απειλής απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό και στήριξη των ανθρώπων της γεωργίας
(Τάσος Μπαρμπούτης – Κώστας Γκούμας)*
Τελευταία αυξάνονται οι φόβοι για τις δυσοίωνες προοπτικές στην γεωργία – κτηνοτροφία, όχι μόνο λόγω του αυξημένου ενεργειακού κόστους αλλά και για πολλούς άλλους λόγους που συνδέονται με την έλλειψη εθνικής στρατηγικής και την αναποτελεσματικότητα των πολιτικών που εφαρμόζουν οι τελευταίες κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση της γενικότερης κρίσης στον διατροφικό τομέα.
Όλο και περισσότεροι αναλυτές της σύνθετης διατροφικής – ενεργειακής – οικονομικής κρίσης, όσοι τουλάχιστον από αυτούς δεν διολισθαίνουν στις συνήθεις μικροκομματικές αντιπαραθέσεις, εντοπίζουν μείζονες ευθύνες στα κόμματα για την κατάσταση που βιώνουμε, είτε αυτά βρίσκονται στην κυβέρνηση, είτε όταν ασκούν αντιπολίτευση.
Ενδεικτικά, παραθέτουμε αποσπάσματα από κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες πολιτικές αναλύσεις.
Την πρώτη παρουσίασε πρόσφατα στην Εφ-Συν (29-30/10/2022) ο οικονομολόγος και μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ κ. Παν. Στέφανου (δες εδώ {1} το σχετικό άρθρο), ισχυριζόμενος πως «Ποτέ και καμμιά κυβέρνηση στην Ελλάδα δεν δούλεψε με ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ, ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ. Μετά την είσοδο της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΑΠΟΔΕΧΘΗΚΑΝ ΑΔΙΑΜΑΡΤΥΡΗΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ οι οποίες κατέστρεψαν αυτούς και άλλους κλάδους της οικονομίας».
Και συνεχίζει: «Πτυχές που αφορούν την αγροτική παραγωγή, όπως ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΕΝΕΡΓΕΙΑ, περιφερειακή ανάπτυξη, διεθνείς συμβάσεις δεν εξετάστηκαν. (Στο Ευρωκοινοβούλιο) οι περισσότεροι ευρωβουλευτές από όλες τις ομάδες….απέδειξαν ….ότι η αγροτική πολιτική ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΡΩΤΗ ΤΟΥΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ» (σημ.: όλες οι παραπάνω υπογραμμίσεις δικές μας).
Και ο κ. Π. Στεφάνου αναγνωρίζει πως «….με προγραμματισμό η ελληνική γεωργία μαζί με την κτηνοτροφία μπορεί να απορροφήσει ….πάνω από 500.000 θέσεις ποιοτικής, σταθερής και μόνιμης εργασίας μέσα στην επόμενη δεκαετία. Κανένας άλλος τομέας της οικονομίας δεν μπορεί να το πέτυχει αυτό».
Ανάλογες απόψεις εκφράζει παλαιοτέρα στην ίδια εφημερίδα (2-3 Απρίλιου 2022) και ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστήμιου Αθηνών κ. Δ. Μπιλάλης σε κοινό άρθρο του με τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κ. Στ. Αραχωβίτη (δες εδώ {2} τον σχετικό σύνδεσμο).
Οι αρθρογράφοι παρατηρούν ότι «Στα χρόνια της οικονομικής κρίσης είχαμε άμεση εξάρτηση από τις εισαγωγές για τη διατροφή μας σε σημαντικό αριθμό καλλιεργειών», ενώ θεωρούν πως «χρειάζεται…στην ελληνική γεωργία μια εθνική πολιτική στρατηγικών καλλιεργειών…(που θα) εξασφαλίζουν κοινωνική ομαλότητα και (θα) λειτουργούν ως ρυθμιστές τιμών σε περιπτώσεις κρίσης….(που θα) μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα τις επιπτώσεις από την παγκοσμιοποίηση».
Και αφού αναπτύξουν ολοκληρωμένα την πρόταση τους [σημ.: μακάρι να βλέπαμε την – εθνική – εφαρμογή αυτών των προτάσεων, όπως άλλωστε αμφότεροι οι διεκδικητές της κυβερνητικής εξουσίας είχαν ευκαιρία όλα αυτά τα χρόνια να υλοποιήσουν], καταλήγουν πως «Η χώρα μας πρέπει να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να επιτύχει τη διατροφική ασφάλεια. Η στενευμένη πολιτική της ΚΑΠ, των ΜΟΠ και λοιπών ευρωπαϊκών προγραμμάτων ΟΔΗΓΗΣΕ ΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΜΑΚΡΥΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ» (οι υπογραμμίσεις δικές μας).
Πολύ δύσκολα θα μπορούσε να διαφωνήσει κανείς με όλα τα παραπάνω.
Αυτή η «υποτίμηση» και η έλλειψη προτεραιότητας στα προβλήματα της γεωργίας – κτηνοτροφίας εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τις κακές επιλογές των κυβερνήσεων και την έλλειψη σοβαρής, καλά επεξεργασμένης και κοινά αποδεκτής πολιτικής.
Και εάν σε αυτά προσθέσουμε την σταθερά υψηλή τιμή εφοδίων σε συνδυασμό με την αναμενομένη μείωση των ενισχύσεων στους παράγωγους, τότε καταλήγουμε πως η λύση του προβλήματος δεν μπορεί να «χωρέσει» σε μια αποσπασματική συζήτηση για τις υπερβολικά υψηλές τιμές της ενέργειας, το φόρο στο πετρέλαιο, την αποτελεσματικότητα η όχι των σχετικών βοηθημάτων, ούτε βεβαίως στην……ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, ούτε φυσικά αρκούν οι όποιες κυβερνητικές «αλλαγές» που κάποιοι (όταν οι ίδιοι βρίσκονται στη αντιπολίτευση) τις παρουσιάζουν στο λαό και τους αγρότες σαν πανάκεια !
Και λαμβάνοντας υπόψιν πως η γεωργία στη Θεσσαλία αναζητά απεγνωσμένα ΝΕΡΟ σε μια προσπάθεια αύξησης του χαμηλού τζίρου των προϊόντων της, καθώς και το γεγονός πως στηρίζεται σε υπερβολικό βαθμό στα υπόγεια νερά, ας μας επιτραπεί μια ειδικότερη αναφορά στο θέμα αυτό.
Σε παγκόσμιο επίπεδο τα υπόγεια νερά, σύμφωνα με εκτιμήσεις επιστημόνων, χρησιμοποιούνται για αρδεύσεις κατά 42%, για υδρεύσεις κατά 36% και για την βιομηχανία κατά 24%.
Στη Θεσσαλία όμως το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των υπόγειων υδάτων χρησιμοποιείται για αρδεύσεις στη ΓΕΩΡΓΙΑ (δες εδώ {3} την σχετική παρουσίαση) και ελάχιστα για τις άλλες τις χρήσεις.
Αυτό βεβαίως, σε συνδυασμό με την αυξανομένη ρύπανση, αποτελεί μια παθογένεια υψηλού κινδύνου, υπονομεύει την βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων (υπεραντλήσεις από μόνιμα αποθέματα που οφείλουμε να τα διατηρήσουμε) και η τεράστια εξάρτηση από τα υπόγεια νερά, λόγω μη επάρκειας αλλά και ενεργειακού κόστους, απειλεί με κατάρρευση τον γεωργικό τομέα.
Όπως επανειλημμένα έχουμε καταδείξει το θέμα είναι ευρύτερο και είναι κυρίως πολιτικό.
Οι διαδοχικές κυβερνήσεις συνειδητά αποφεύγουν να εφαρμόσουν κάποια περιοριστική πολιτική στις υπεραντλήσεις, αφενός για να μην «ενοχλήσουν» τους χρήστες αγρότες – κτηνοτρόφους που ταυτόχρονα είναι και ψηφοφόροι, αφετέρου διότι εάν θέσουν ως στόχο να υποκαταστήσουν τις χιλιάδες γεωτρήσεις εύλογα θα απαιτηθούν δημόσιες δαπάνες για επιφανειακούς ταμιευτήρες και νέα σύγχρονα αρδευτικά δίκτυα μεταφοράς και διανομής του νερού, κάτι που δεν αποτελεί βασική τους επιλογή.
Οι λόγοι αυτοί οδηγούν όλες ανεξαιρέτως τις κυβερνήσεις να περιορίζουν την δραστηριότητα τους σε κάποια νομοθετήματα και «αδειοδοτήσεις», να παριστάνουν ότι δήθεν εφαρμόζουν την σχετική οδηγία της ΕΕ και την αμφιλεγόμενη «πράσινη» πολιτική της, να μοιράζουν επιδοτήσεις και κάθε είδους «βοηθήματα», που όμως δεν αντιμετωπίζουν την ουσία των προβλημάτων, απλώς τα «μαλακώνουν» και τα καθιστούν πιο «εύπεπτα» για την πολιτική και επικοινωνιακή χειραγώγηση των αγροτών και του λαού γενικότερα.
Όσο δε για την ουσιαστική και σε σταθερή βάση επίλυση του προβλήματος, αν και επισήμως οι κυβερνώντες αποδέχονται τις λύσεις που υποδεικνύουν οι επιστήμονες και τις επικυρώνουν (!) με τα σχέδια που εγκρίνουν, στην πράξη δυστυχώς πολιτεύονται χωρίς προγραμματισμό για την γεωργία – κτηνοτροφία – μεταποίηση και με αδιαφορία για την πολύπλευρη περιβαλλοντική υποβάθμιση, παραπέμποντας «ελαφρά τη καρδία» τις αναγκαίες παρεμβάσεις στο απροσδιόριστο μέλλον.
Να λοιπόν που ΚΑΙ η σημερινή κυβέρνηση στο κρίσιμο για τη Θεσσαλία υδατικό πρόβλημα δεν μπορεί να αξιολογηθεί θετικά μόνο επειδή προέβη στην ένταξη ενός νέου ταμιευτήρα (φράγμα Ενιπέα) και ενός νέου αρδευτικού δικτύου (Ταυρωπού), [έργων φυσικά χρήσιμων και αναγκαίων].
Και βεβαίως δεν πιστώνεται στα θετικά το γεγονός ότι επί τρία χρόνια «αναθεωρεί» το σχέδιο διαχείρισης υδάτων, παραπέμποντας και αυτό στην…..επόμενη διακυβέρνηση (!).
Να επίσης που κανένα κόμμα δεν έχει το δικαίωμα να πολιτεύεται με γενικές και αόριστες υποσχέσεις για βελτίωση της κατάστασης των υδάτινων οικοσυστημάτων, χωρίς ταυτόχρονα να δεσμεύεται για μια ολιστική υδατική πολιτική, με ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΕΡΓΑ και ΜΕΤΡΑ υδάτων στη Θεσσαλία, ορθολογικά ιεραρχημένα, κοστολογημένα και χρονικά προγραμματισμένα.
[Και επειδή πρόσφατα η γραμματέας της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κα Ρ. Σβίγκου υποσχέθηκε από τη Λάρισα ότι το κόμμα της θα απαντήσει στην κρίση με «συνολικό, κοστολογημένο και ρεαλιστικό πρόγραμμα» (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ,2/11/22), ας ελπίσουμε πως οι θεσσαλοί σύντροφοι της θα της επεσήμαναν την ανάγκη ώστε στο πρόγραμμα αυτό να συμπεριληφθούν και τα απαραίτητα υδατικά έργα της Θεσσαλίας].
Ομοίως κανείς από τους διεκδικητές της εξουσίας δεν μπορεί να αγνοεί την ανάγκη για μια πραγματικά εθνική αγροτική πολιτική (όπως εξαιρετικά αναπτύσσεται στα δυο άρθρα που προαναφέραμε) με προοπτική στο χρόνο και με γνώμονα το συμφέρον των αγροτών – κτηνοτρόφων (κυρίως των μικρομεσαίων που αποτελούν την ραχοκοκαλιά του πληθυσμού στην ύπαιθρο), προς τους οποίους ΟΛΟΙ ΟΦΕΙΛΟΥΝ μέτρα για την προστασία τους από ισχυρά εμποροβιομηχανικά συμφέροντα και από μηχανισμούς καθορισμού ασύμφορων τιμών στα προϊόντα τους, καθώς και την υποβοήθηση της προσπάθειας τους για μια καλύτερη θέση στο ανταγωνιστικό εγχώριο και διεθνές περιβάλλον και για τις εξαγωγές που τόσο έχει ανάγκη ο τόπος.
Και όλα αυτά χωρίς να παραλείπουν την οικολογική προστασία και αποκατάσταση των υδάτινων οικοσυστημάτων, στα πλαίσια μιας συνδυασμένης φιλοπεριβαλλοντικής γεωργικής πολιτικής στην ύπαιθρο, με κοινωνικό όμως πρόσημο και όχι με το βλέμμα στραμμένο σε επιχειρηματικά «πράσινα» συμφέροντα, όπως κατά κόρον συμβαίνει (ενδεικτικά : «κατάληψη» τεράστιων παραγωγικών γεωργικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων από επενδυτές φωτοβολταϊκών και όχι μόνο).
Οι εκλογές πλησιάζουν, ο κόσμος αναζητά συγκεκριμένες δεσμεύσεις από όλους, τέτοιες που να δίνουν ελπίδα και προοπτική στη ζωή του, ειδικά στην ύπαιθρο.
Και φυσικά είναι απόλυτα υποκριτικό αλλά και ξεπερασμένο να πολιτεύονται (και συχνά να «κρύβονται») πίσω από προσδιορισμούς του τύπου «φιλελεύθεροι», «δημοκρατικοί», «προοδευτικοί» και άλλα παρόμοια, που χωρίς τις δεσμεύσεις που προαναφέραμε αποτελούν για το λαό της Θεσσαλίας ταμπέλες «κενές περιεχομένου»…..
Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ,
Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας, μέλος Ε.Δ.Υ.ΘΕ
{1} Καιρός για εθνική πολιτική στρατηγικών καλλιεργειών :
https://www.efsyn.gr/nisides/338256_kairos-gia-ethniki-politiki-stratigikon-kalliergeion
{2} Η γεωργία και η κτηνοτροφία σε πολύ κρίσιμη καμπή :
https://www.efsyn.gr/nisides/364945_i-georgia-kai-i-ktinotrofia-se-poly-krisimi-kampi
{3} Το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας :
