Ευερέθιστο έντερο και Διατροφική Αντιμετώπιση
Τί είναι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (Irritable bowel Syndrome, IBS ) ;
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) είναι μια χρόνια διαταραχή της αλληλεπίδρασης εντέρου-εγκεφάλου. Το IBS είναι μια κοινή πάθηση του γαστρεντερικού και συγκεκριμένα του παχέως εντέρου και επηρεάζει περίπου το 4%-12% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η παθογένεση του IBS είναι πολυπαραγοντική και αποτελεί ένα συνδυασμό αλληλεπίδρασης περιβάλλοντος , ψυχολογίας και ξενιστή. Η διατροφή φαίνεται να συμβάλλει αρκετά στην παθογένεση του συνδρόμου αλλά και στη αντιμετώπισή του. Διαιτητικές παρεμβάσεις, όπως η δίαιτα χαμηλής ζύμωσης ολιγο-, δι-, μονοσακχαρίτες και πολυόλες (FODMAP) θεωρούνται θεραπείες πρώτης γραμμής για το IBS. Ωστόσο, οι περισσότερες διατροφικές παρεμβάσεις έως σήμερα επικεντρώνονται λανθασμένα στον μόνιμο περιορισμό των τροφών που θεωρούνται ύποπτες με αποτέλεσμα να είναι πολύ περιοριστικές και δύσκολες στη διατήρηση ενώ συνάμα μπορεί να οδηγήσουν σε ελλείψεις ορισμένων θρεπτικών συστατικών και να αλλάξουν αρνητικά τη μικροχλωρίδα του εντέρου.
Ποια είναι τα συμπτώματα που το χαρακτηρίζουν ;
Το σύνδρομο σχετίζεται με χρόνια επαναλαμβανόμενα συμπτώματα μεταξύ των οποίων είναι η κοιλιακή δυσφορία και η τροποποιημένη εντερική κινητικότητα. Επίσης, άλλα κοινά συμπτώματα είναι το φούσκωμα, το αίσθημα ανεπαρκούς κένωσης, η αίσθηση βλέννας στα κόπρανα και η αυξημένη κοιλιακή δυσφορία σχετιζόμενη με ψυχολογικά συνήθως αίτια.
Η διάγνωση σχετίζεται σε διεθνώς αποδεκτά κριτήρια ( κριτήρια της μελέτης POME I/ II) καθώς και σε διαγνωστικούς αλγορίθμους. Σύμφωνα με τα κριτήρια, τα συμπτώματα της κοιλιακής δυσφορίας πρέπει να είναι παρόντα για τουλάχιστον 12 εβδομάδες του περασμένου έτους και να συνυπάρχουν παράλληλα τουλάχιστον 2 από τα παρακάτω 3 συμπτώματα:
- Δυσφορία που περνά με την αφόδευση
- Αλλαγή στην συχνότητα των κενώσεων
- Αλλαγή στην μορφή των κοπράνων
Τι μπορεί να πυροδοτήσει την εμφάνιση του συνδρόμου ;
Στρεσογόνοι παράμετροι όπως αλλαγές επαγγέλματος, αλλαγές διαμονής, ταξίδια ή διάφορες δυσάρεστες κοινωνικές καταστάσεις ή εμπειρίες φαίνεται να πυροδοτούν την εμφάνιση του συνδρόμου.
Επιπλέον, διάφορα διατροφικά στοιχεία μπορεί να συμβάλλουν εξίσου στην επιδείνωση των συμπτωμάτων. Σε αυτά περιλαμβάνονται η χρόνια χρήση αντιβιωτικών, η υπερβολική λήψη καφεΐνης, η έλλειψη ύπνου ή η μειωμένη πρόσληψη υγρών.
Διατροφική αντιμετώπιση
Ο στόχος της διατροφικής αντιμετώπισης είναι η εξασφάλιση επαρκούς διατροφικής πρόσληψης. Τα μεγάλα γεύματα, η υπερβολική κατανάλωση λίπους , η καφεΐνη, τα σάκχαρα πχ λακτόζη ή φρουκτόζη και το αλκοόλ φαίνεται να είναι λιγότερο ανεκτά στα άτομα με IBS.
Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται συνοπτικά ορισμένες Διατροφικές κατευθυντήριες οδηγίες του Πανεπιστημίου του Harvard για το IBS :
| Ομάδες τροφίμων | Επιτρέπονται | Αποφεύγονται |
| Γαλακτοκομικά | Γάλα χωρίς λακτόζη, γάλα ρυζιού, γάλα αμυγδάλου, γάλα καρύδας, γιαούρτι χωρίς λακτόζη, σκληρά τυριά πχ φέτα | Αγελαδινό γάλα, γιαούρτι, πουτίνγκα, κρέμα, παγωτό, τυρί ρικότα |
| Φρούτα | Μπανάνα, βατόμουρα, πεπόνι, γκρέιπφρουτ, ακτινίδιο (όχι στην διάρροια) , πορτοκάλι, φράουλα | Μήλα, αχλάδια, ροδάκινα, κεράσια, καρπούζι, μάνγκο |
| Λαχανικά | Καρότα, σχοινόπρασα, αγγούρι, μελιτζάνα, τζίντζερ, μαρούλι, ελιές, πατάτες, γογγύλια | Αγκινάρες, σπαράγγια, μπρόκολο, λάχανο, μανιτάρια |
| Πρωτεΐνες
|
Μοσχάρι, χοιρινό, κοτόπουλο, ψάρι, αυγό, τόφου | – |
| Ξηροί καρποί/ σπόροι | Αμύγδαλα, φυστίκια, καρύδια | – |
| Δημητριακά | Βρώμη, πίτουρο βρώμης, ρύζι, καλαμπόκι, κινόα | Ρεβύθια, φακές, φασόλια, δημητριακά πρωινού |
| Καφές /τσάι | Περιορίστε σε 1 φλιτζάνι |
Στην οξεία φάση της ασθένειας είναι απαραίτητη μία δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες. Αναλυτικότερα:
Ψωμί και δημητριακά: Προτιμήστε λευκό ψωμί, ρύζι, μακαρόνια, κριθαράκι, φρυγανιές σίτου. Αποφύγετε δημητριακά πρωινού, αναποφλοίωτο καστανό και άγριο ρύζι, αρτοσκευάσματα με σουσάμι καθώς και προϊόντα ολικής αλέσεως και πολύσπορα
Φρούτα και λαχανικά: Μπορείτε, να καταναλώνετε σε μικρές ποσότητες κομπόστες φρούτων και κάποια βρασμένα λαχανικά (πατάτα, καρότο, κολοκυθάκι), ώστε να παίρνετε τις αναγκαίες βιταμίνες και ανόργανα συστατικά
Κρέας-ψάρια: Καταναλώστε, σε καθημερινή βάση, άπαχο κρέας ή κοτόπουλο ή ψάρι, κατά προτίμηση βρασμένα. Επίσης, συστήνεται η καθημερινή κατανάλωση βραστών αυγών
Γαλακτοκομικά: Προτιμήστε άπαχα τυροκομικά (λευκό, κίτρινο τυρί) και κρέμα από γάλα χαμηλών λιπαρών. Περιορίστε το γάλα και το γιαούρτι, διότι μπορεί να προκαλέσουν διάρροια και τυμπανισμό ή προτιμήστε προϊόντα χωρίς λακτόζη
Όσπρια: Αποφύγετε την κατανάλωση οσπρίων στην οξεία φάση, καθώς μπορεί να προκαλέσουν τυμπανισμό και αέρια
Λίπη: Προτιμήστε φυτικής προέλευσης λίπος (όπως ελαιόλαδο) και αποφύγετε την κατανάλωση ζωικών λιπαρών, όπως βούτυρο
Ροφήματα: Αποφύγετε τα καφεινούχα ροφήματα (καφές, τσάι, σοκολάτα) και τα αλκοολούχα ποτά
Φάση ύφεσης
Μετά την οξεία φάση της νόσου αρχίστε να αυξάνετε σταδιακά την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες, όπως: φρέσκα φρούτα χωρίς την φλούδα, χυμοί φρούτων ,φρέσκα λαχανικά (μαρούλι, σπανάκι, καρότο, κολοκύθι, χόρτα), όσπρια, ψωμί, ζυμαρικά και δημητριακά. Οι ομάδες του κρέατος και των γαλακτοκομικών μπορούν να καταναλώνονται ελεύθερα, στα πλαίσια βέβαια πάντα μιας ισορροπημένης διατροφής
Συμπερασματικά, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου αποτελεί μία φλεγμονή του παχέος εντέρου η οποία πλήττει μεγάλη μερίδα του παγκόσμιου πληθυσμού. Μέσω μίας σωστής διατροφικής καθοδήγησης από επαγγελματία διαιτολόγο και της σωστής φαρμακευτικής αγωγής από πλευράς γαστρεντερολόγου στις περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητο, τα άτομα μπορούν να ανακουφιστούν και να έχουν μία ομαλή και βιώσιμη καθημερινότητα χωρίς τα δυσάρεστα συμπτώματα του συνδρόμου.
Πηγές :
- https://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/a-new-diet-to-manage-irritable-bowel-syndrome
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1542356523005748#undfig1
- https://www.mdpi.com/2072-6643/11/8/1824
- L. Kathleen Mahan & Sylvia Escott-Stump, “Krause’s Θεραπευτική Διατροφή”, Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας, σελίδες: 40-45
Διαιτολογικό Γραφείο Χάμου Βασιλική BSc, N.P.Psy
- Αντύπα και Πλάτωνος 6, Μουζάκι Καρδίτσας
- 2445042264 , 6970630296
Ωράριο λειτουργίας ιατρείου:
Δευτέρα: 9:00π.μ -3:00μμ
Τρίτη: 9:00π.μ -1:00μ.μ και 6μ.μ- 9:00μ.μ
Τετάρτη: 9:00π.μ -3:00μμ
Πέμπτη: 9:00π.μ -1:00μ.μ και 6μ.μ- 9:00μ.μ
Παρασκευή: 9:00π.μ -3:00μμ
Σάββατο: 9:00 -1:00μ.μ
Χάμου Βασιλική BSc , N.P.Psy
Tηλ: 2445042264, 6970630296
Τμήμα Επιστημών Διατροφής και Διαιτολογίας , Θεσσαλονίκη
