«Οι πολιτιστικές Δομές του Νομού Καρδίτσας:
Σκέψεις για την ένταξή τους στη νέα περιφερειακή πολιτιστική πολιτική»
Η αλήθεια είναι πως ο δημόσιος διάλογος μονοπωλείται επί χρόνια από θέματα που αφορούν στην οικονομική κρίση και τις επιπτώσεις της στην κοινωνία. Όμως σοβαρή επίπτωση έχει υποστεί και ο πολιτισμός, ο οποίος, εκτός των άλλων, αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας, με δυνατότητα να συμβάλει ουσιαστικά και στην τουριστική ανάπτυξη.
Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Καρδίτσας και μέλος της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων κ. Χρυσούλα Κατσαβριά – Σιωροπούλου, συμμετείχε ενεργά στο διαλόγου που άνοιξε η υπουργός Πολιτισμού κ. Μυρσίνη Ζορμπά για την ανάπτυξη της Νέας Περιφερειακής Πολιτιστικής Πολιτικής. Η κ. Κατσαβριά κατέθεσε ολοκληρωμένη πρόταση για το νομό Καρδίτσας, με θέμα «Οι πολιτιστικές Δομές του Νομού Καρδίτσας: Σκέψεις για την ένταξή τους στη νέα περιφερειακή πολιτιστική πολιτική».
Εισαγωγικά, η κ. Κατσαβριά τονίζει: «Η νέα πολιτισμική περιφερειακή πολιτική σε τοπικό επίπεδο, μπορεί να αλλάξει τη φυσιογνωμία του νομού Καρδίτσας δυναμικά και αναπτυξιακά. Στο πλαίσιο της καταγραφής που σας υποβάλλω με την παρούσα, μπορούν να συνδυαστούν αρμονικά το ειδικό τοπικό πολιτισμικό απόθεμα του νομού, με δράσεις που συνδέουν κοινά πολιτισμικά χαρακτηριστικά, όπως το ορεινό στοιχείο με το στοιχείο του κάμπου και το στοιχείο των λιμνών, με τις υποδομές, τα μουσεία, τις διαδρομές ιστορικού, θρησκευτικού, πολιτισμικού ενδιαφέροντος, την άυλη πολιτιστική μας κληρονομιά».
Μεταξύ άλλων η πρόταση της κ. Κατσαβριά περιλαμβάνει:
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ
- Πλούσια είναι η πολιτιστική δραστηριότητα των Πολιτιστικών Συλλόγων του νομού Καρδίτσας (260 περίπου σύλλογοι), οι οποίοι πολλά χρόνια τώρα προσπαθούν να συντονίσουν τη δράση τους μέσω της «Ένωσης Πολιτιστικών Συλλόγων Καρδίτσας».
Εκτιμώ ότι είναι αναγκαίο να ενισχυθούν αυτοί οι Σύλλογοι με οποιοδήποτε πρόσφορο τρόπο, βεβαίως και οικονομικά, προκειμένου να αναβαθμιστεί ο ρόλος τους και να εμπλουτιστεί το περιεχόμενο των δράσεών τους αλλά και η ανάδειξη κοινών ή παράλληλων στοιχείων με σημείο αναφοράς για παράδειγμα, την Καραγκούνικη Παράδοση ή τις Χαμένες Πατρίδες.
Η έλλειψη πόρων αλλά και η έλλειψη γνώσης για το τι σημαίνει πολιτισμός και πολιτιστική πράξη, ουσιαστικά απειλούν την περιφερειακή πολιτιστική μας ταυτότητα. Οφείλουμε να ενισχύσουμε και να θωρακίσουμε το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των συλλόγων, να αναδείξουμε πολιτιστικά στελέχη, εμψυχωτές και μέντορες, οι οποίοι θα συνεισφέρουν σημαντικά στην πολιτισμική αναβάθμιση της περιφέρειας.
Το νέο Περιφερειακό Γραφείο Πολιτισμού που πρόκειται να λειτουργήσει, πρέπει να συνεργαστεί ουσιαστικά με τους οργανισμούς πολιτισμού των Δήμων της Περιφέρειας, με την Ένωση Πολιτιστικών Συλλόγων Ν. Καρδίτσας, που ως δευτεροβάθμιο όργανο, πρέπει να ενταχθεί στο πλαίσιο της πολιτικής που αναπτύσσει το Υπουργείο Πολιτισμού, να ανοίξει το εύρος των δραστηριοτήτων της και με ανάλογη χρηματοδότηση να υλοποιήσει προγράμματα που να αγκαλιάζουν και να συντονίζουν σταθερά τις δραστηριότητες των πολιτιστικών φορέων του νομού όλο το χρόνο.
- Στην Καρδίτσα λειτουργούν οι κορυφαίοι Πολιτιστικοί Θεσμοί: Διεθνές Φεστιβάλ Καραϊσκάκεια, Πανελλήνιο Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου, Φεστιβάλ Λιμνών, Διεθνές Φεστιβάλ Χορωδιών, Πανελλήνια Συνάντηση Ομάδων Χορού ΑμΕΑ, Μενελαΐδια, Διεθνής Πολιτιστική Συνάντηση Παιδιών, οι οποίοι αποτελούν ένα σημαντικό πολιτιστικό απόθεμα για το Νομό, ωστόσο μια πιο σύγχρονη οργάνωση, διαχείριση και χρηματοδότηση θα μπορούσε να απογειώσει τις δυνατότητές τους.
- Στην πόλη της Καρδίτσας δομές με υψηλή επισκεψιμότητα και πλούσια δράση αποτελούν: η Δημοτική Βιβλιοθήκη με το Δίκτυο των 11 Παιδικών Βιβλιοθηκών (που λειτουργούν από το 1985), στις 8 συνοικίες της πόλης και σε 3 μεγάλα δημοτικά διαμερίσματα του διευρυμένου δήμου Καρδίτσας, το Μουσείο Πόλης, το Δημοτικό Ωδείο και η Δημοτική Πινακοθήκη, που έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη και μια υψηλή θέση στη συνείδηση των πολιτών.
Πάσχουν σε εξειδικευμένο προσωπικό, ανανέωση του βιβλιακού υλικού και σύγχρονες κτιριακές υποδομές αφού κατά την περίοδο της κρίσης η τοπική αυτοδιοίκηση δεν μπόρεσε να κρατήσει σε προτεραιότητα αυτό το τόσο σημαντικό έργο.
Έχετε αναγγείλει την επανίδρυση του Οργανισμού Βιβλίου και Πολιτισμού. Στο σχεδιασμό του νέου οργανισμού μπορεί να υπάρχει πρόβλεψη για την δικτύωση των βιβλιοθηκών σε επίπεδο Περιφέρειας αλλά και σε εθνικό επίπεδο. Οι βιβλιοθήκες της Καρδίτσας μπορούν να συμμετέχουν σ’ αυτή τη δικτύωση καθώς με την τεχνογνωσία και την πλούσια εμπειρία τους, μπορούν να λειτουργήσουν ως πιλότος δράσεων προώθησης του βιβλίου και της φιλαναγνωσίας σε επίπεδο νομού.
Το Υπουργείο Πολιτισμού θα μπορούσε να δημιουργήσει ειδικά χρηματοδοτικά εργαλεία ή να αξιοποιήσει ευρωπαϊκά προγράμματα για τον εκσυγχρονισμό των βιβλιοθηκών, τη δημιουργία και την υλοποίηση ειδικών προγραμμάτων που θα ταξιδεύουν σε όλες τις βιβλιοθήκες (όπως παλιά το πρόγραμμα «Με ένα βιβλίο πετάω» ή ο «Μπλε Σάκος»).
- Το «Δίκτυο Ιστορικών-Λαογραφικών Μουσείων και Συλλογών νομού Καρδίτσας» είναι Αστική Εταιρεία μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα, η οποία ιδρύθηκε το 2009. Πρωταρχικός καταστατικός στόχος του είναι η αναβάθμιση, η οργάνωση, η αξιολόγηση, η ανάδειξη, η προβολή, η συνεργασία των Ιστορικών & Λαογραφικών Μουσείων και Συλλογών του νομού Καρδίτσας και η διασύνδεσή τους με τα μουσεία του ευρύτερου ελλαδικού χώρου. Γενικότερα στοχεύει στο να βοηθήσει τα μουσεία-μέλη του να ενισχύσουν τον επιστημονικό και κοινωνικό ρόλο τους παρακολουθώντας τις επίκαιρες εξελίξεις στον τομέα της διαχείρισης του πολιτισμού.
Πρόκειται για το μόνο θεσμοθετημένο θεματικό Δίκτυο μουσείων στην περιφέρεια Θεσσαλίας και ένα από τα ελάχιστα πανελλαδικά. Λειτουργεί υπό την επιστημονική εποπτεία και με τη στήριξη του μουσείου πόλης του Δήμου Καρδίτσας, στις δομές του οποίου στεγάζεται. Μέλη του Δικτύου είναι 19 συλλογές και μουσεία της πόλης και του νομού.
Επόμενο βήμα είναι η οργάνωση περιοδικών μουσειακών εκθέσεων, οι οποίες θα μπορούν να περιοδεύουν και να κάνουν γνωστή την ιστορία της περιοχής μας στο ευρύ κοινό. Πολλαπλούς σκοπούς θα εξυπηρετήσει η δημιουργία κέντρου τεκμηρίωσης και κέντρου συντήρησης στο Δήμο Καρδίτσας. Καταθέτουμε σχετικές προτάσεις.
- Η Καρδίτσα διαθέτει μια αξιόλογη Δημοτική Πινακοθήκη με σημαντικές Συλλογές και αρχειακό υλικό.
- Το Δημοτικό Ωδείο αποτελεί μια επίσης σημαντική πολιτιστική δομή με πλούσια συνεισφορά στα καλλιτεχνικά πράγματα της πόλης.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
- Πρόταση Δικτύου Αρχαιολογικών & Πολιτιστικών Διαδρομών
Με την καθοδήγηση του Αρχαιολογικού Μουσείου Καρδίτσας και του Δικτύου του Μουσείου Πόλης, μπορεί να δημιουργηθεί ένα δίκτυο αρχαιολογικών χώρων, μνημείων, προορισμών, χώρων πολιτισμού και λαογραφικής παράδοσης που θα αποτελέσει πιλότο πολιτισμικής τοπικής πολιτικής για την επόμενη δεκαετία και θα συνδέονται σε περιφερειακό επίπεδο με ευαισθητοποίηση των Δήμων.
Στόχος η δικτύωση σε δύο άξονες: ορεινή και πεδινή πολιτισμική δικτύωση.
Στην πεδινή δικτύωση μπορεί να αξιοποιηθεί η δικτύωση του κάστρου Φαναρίου, του Ναού του Απόλλωνα και του αρχαιολογικού Μουσείου Καρδίτσας.
Η ορεινή πολιτισμική δικτύωση θα μετατρέψει τους διάσπαρτους ορεινούς χώρους πολιτισμού και λαογραφικής παράδοσης, σε πόλους έλξης, θαυμασμού και σεβασμού, σε κόμβους καινοτομίας, ανάπτυξης και δημιουργίας. Η προστασία και ανάδειξη της ορεινότητας του νομού Καρδίτσας, ένα αναπόσπαστο στοιχείο τοπικής ταυτότητας.
Μέσω της ενεργοποίησης μιας προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Περιφέρειας Θεσσαλίας, των Δήμων της Καρδίτσας, της Ιεράς Μητρόπολης Καρδίτσας και του Υπουργείου Υποδομών, μπορούμε να αναδείξουμε την περιοχή της ορεινής Αργιθέας, της Λίμνης Πλαστήρα και της ευρύτερης περιοχής της Λίμνης Σμοκόβου.
Στόχος η δημιουργία πολιτιστικών διαδρομών μέσα από ιστορικά μονοπάτια που θα συνδέουν μονές και μοναστήρια με τα πέτρινα γεφύρια, τις φυσικές ομορφιές και την τοπική γαστρονομία.
Η ανακατασκευή έστω και λίγων από τα πολλά μοναστήρια της Αργιθέας, ο καθαρισμός των παλιών μονοπατιών σε συνδυασμό με την ανακατασκευή των πέτρινων γεφυριών και κυρίως της μοναδικής στα Βαλκάνια μονότοξης Γέφυρας του Κοράκου, θα αποτελέσουν έναν σημαντικό παράγοντα για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου και ποιοτικού πακέτου τουριστικής ανάπτυξης.
Στην περιοχή Σμοκόβου αντίστοιχα, με τα αρχαιολογικά ευρήματα που ήρθαν στο φως με την κατασκευή της εθνικής οδού Ε65, τη λίμνη και το φράγμα, τα μοναδικά ορεινά ιστορικά χωριά που αναδείχτηκαν την περίοδο της Αντίστασης με σημείο αναφοράς τη Ρεντίνα με το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης και το Βυζαντινό Μουσείο Ρεντίνας, αποτελούν μια άλλη σημαντική ορεινότητα που αξίζει να αναδείξουμε.
Είναι σημαντικό ότι σε αυτή την περίπτωση είναι δυνατή η διασύνδεση με την εγγύς πεδινή ταυτότητα της ευρύτερης περιοχής, μέσω του αξιόλογου ναού της θεάς Αθηνάς στο χωριό Φίλια, τα αρχαιολογικά ευρήματα κοντά στα χωριά Ανάβρα, Λεοντάρι και Αχλαδιά.
- Πρόταση Δικτύου Δικτύου Πέτρινων Γεφυριών
Η εμβληματική ανακατασκευή της Γέφυρας του Κοράκου αναδεικνύεται σε μια μοναδική πρόκληση της σύγχρονης μηχανικής και καταξιώνει τη σημασία των πέτρινων γεφυριών. Πιστεύω ότι η συγκεκριμένη Γέφυρα μαζί με τα Γεφύρια του Αχελώου και τα 13 Πετρογέφυρα της Αργιθέας, αποτελούν ένα ολοκληρωμένο δίκτυο μνημείων, που πρέπει να αναγνωριστούν ως Μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco.
Αυτός, μαζί με την πρόταση που σας έχω ήδη προωθήσει για την καθιέρωση της Ευρωπαϊκής Ημέρας Πέτρινων Γεφυριών, είναι ο επόμενος στόχος που προωθούμε στο πλαίσιο μιας ουσιαστικής πολιτισμικής διαφύλαξης του τοπικού ορεινού πολιτισμικού στοιχείου του νομού Καρδίτσας αλλά και της τουριστικής ανάπτυξης που τόσο ανάγκη έχει ο νομός μας.
- Πρόταση Τουριστικού & Αγροδιατροφικού Δικτύου
Στοιχείο τοπικής ταυτότητας για την Καρδίτσα είναι ο πρωτογενής τομέας με διαφορετικά χαρακτηριστικά στην πεδινή και την ορεινή του εικόνα.
Η «Οικολογική Γιορτή» αποτελεί θεσμό για το νομό μας, και ουσιαστικά ενώνει ένα τοπικό δίκτυο μικρών παραγωγών με οικολογικό προσανατολισμό. Το Δίκτυο των Πέτρινων Γεφυριών μαζί με τα Δίκτυα των τριών Πιστοποιημένων πλέον Ιαματικών Πηγών (Σμοκόβου, Σουλαντά και Δρανίστας –Καίτσας) και των Παιδικών Κατασκηνώσεων, σε συνδυασμό με το σημαντικό Δίκτυο Πολιτιστικών Συλλόγων και Λαογραφικών Μουσείων, που είναι διάσπαρτα σε όλο το νομό, μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην ανάπτυξη ενός ευρύτερου δικτύου που θα προωθεί την πολιτιστική, τουριστική και αγροδιατροφική ανάπτυξη όλου του νομού.
Βασικοί εταίροι σε αυτήν την προσπάθεια μπορεί να είναι το Επιμελητήριο, η Αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ Βαθμού, οι τοπικοί φορείς, τα Μουσεία, οι Συνεταιρισμοί, η Εκκλησία και τα Μοναστήρια, οι ιδιωτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον αγροδιατροφικό τομέα, ομάδες παραγωγών και ενώσεις αγροτικών συνεταιρισμών, φορείς επαγγελματιών του τουρισμού.
- Πρόταση Αξιοποίησης της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
Ο άυλος πολιτισμός μέσα από ζωντανές εκφράσεις που έχουν φτάσει ως εμάς, όπως οι προφορικές παραδόσεις, χοροί, τραγούδια, δρώμενα, γιορτές, τελετές, κατασκευές χειροποίητες, παλιές τεχνικές, είναι κληρονομιές που κυκλοφορούν ανάμεσά μας, άλλοτε ως σημαντικά κομμάτια της σύγχρονης ζωής μας και άλλοτε ως πολιτισμικές εκφάνσεις που διατηρούνται στη ζωή με κόπο και σε μικρή κλίμακα.
Η Καρδίτσα είναι από εκείνες τις τοπικές κοινωνίες που «φέρουν», διατηρούν και εξελίσσουν τα άυλα πολιτισμικά αγαθά σε μεγάλο βαθμό. Στόχος μια πολιτική πολιτιστικής διάσωσης και διαφύλαξής τους, ως αναπόσπαστων στοιχείων της τοπικής ταυτότητας.
- Διάσωση της ιστορικής και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς με πηλό (πλιθί)
- Αντιφωνικά τραγούδια – χοροί του Πάσχα (σχεδόν ξεχασμένα, που ακούγονταν στις μεγάλες γιορτές, τα πανηγύρια και τους γάμους στα χωριά των Αγράφων πολλές δεκαετίες πριν και στα σεργιάνια στα Καραγκουνοχώρια)
- Απόσταξη τσίπουρου (καζάνια)
- Αρχείο λαϊκών αφηγήσεων που σχετίζονται με γιορτές, την κατοχή, τον εμφύλιο, τον κάμπο και με τοπικά προϊόντα.
- Βότανα – λαϊκή ιατρική /σύνδεση με το Πανεπιστημιακό Τμήμα Διατροφής- τεχνολογίας τροφίμων.»
Με το βλέμμα στραμμένο στο μεγάλο διακύβευμα αυτών των εκλογών και στην επόμενη μέρα, η πολιτική για τον πολιτισμό δεν πρέπει να απουσιάζει από το νου μας όταν ψηφίζουμε. Γιατί η πολιτισμική δημοκρατία είναι θεμέλιο και προϋπόθεση της πολιτικής δημοκρατίας. Γιατί ο πολιτισμός, με την ευρύτερη έννοια, είναι πολιτική θέση και στάση ζωής.
ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΚΑΤΣΑΒΡΙΑ ΣΙΩΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ Ν. ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ
www.katsavria.gr
