Σ/Ν Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία και ανάπτυξη των Φορέων της και λοιπές διατάξεις
Πέρα από τις αγορές και τον Κράτος, πέρα, δηλαδή, από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, υπάρχει και αναπτύσσεται, εδώ και δεκαετίες, ένας τρίτος, ενδιάμεσος, δρόμος για την εθνική μας οικονομία.
Ένας δρόμος που ανοίγεται προς πολλές και διαφορετικές κατευθύνσεις: από τον κοινωφελή εθελοντισμό και το αλληλέγγυο εμπόριο, έως την τοπικά υποστηριζόμενη γεωργία, και από την δημοκρατική συμμετοχή στην διαδικασία παραγωγής προϊόντων έως την παροχή υπηρεσιών μέσω των Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων.
Ο δρόμος αυτός, είναι ακριβώς ο δρόμος της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, που, με ιδιαίτερη συναίσθηση της σπουδαιότητάς του, συζητάμε σήμερα.
Πρόκειται, μάλιστα, για έναν τομέα που τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται ραγδαία όχι μονον σε εθνικό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πράγματι, σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Ερευνών του ΟΗΕ για την Κοινωνική Ανάπτυξη, σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχουν περίπου 760.000 συνεταιρισμοί και αμοιβαίες ενώσεις με 800 εκ. μέλη, 7 εκ. εργαζόμενους, 19 δισ. δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία και 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια ακαθάριστα έσοδα. Μόνον στην Ευρώπη, παραδείγματος χάριν, 2 εκατομμύρια φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% του συνόλου των επιχειρήσεων.
Ακολουθώντας, δε, την παγκόσμια τάση, έτσι και στην Χώρα μας καταγράφονται πολυάριθμες πρωτοβουλίες εθελοντικών ομάδων και άτυπων δικτύων, με σκοπό είτε την παροχή άμεσης υλικής αρωγής σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, είτε την παροχή ευρύτερης υποστήριξης με κοινωνικό, πάντοτε, πρόσημο.
Χαρακτηριστικά, όπως αποτυπώνεται και σε σχετική έρευνα του Πανεπιστημίου της Γενεύης, το 20% των πρωτοβουλιών εθελοντικών ομάδων και άτυπων δικτύων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας εντοπίζονται στην Αθήνα, 9% στην Περιφέρεια Θεσσαλονίκης και 42% στην Περιφέρεια της Αττικής.
Σε αυτό, λοιπόν, το κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον, το νέο θεσμικό πλαίσιο που εισάγεται με το υπό συζήτηση νομοσχέδιο καθιερώνει, μεταξύ άλλων, έξι σημαντικές αλλαγές:
Πρώτον, το ν/σ διευρύνει το πεδίο της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, πέραν των υφιστάμενων ΚοινΣΕπ, σε όλες τις πολυπρόσωπες νομικές οντότητες, ανεξάρτητα από το είδος ή την μορφή της νομικής τους προσωπικότητας.
Συνεπώς, τα βασικά κριτήρια υπαγωγής, δεν θα είναι, εν προκειμένω, νομικά (δηλαδή στατικά), αλλά πολιτικά και κοινωνικά (δηλαδή δυναμικά), υπό την έννοια ότι ως φορέας της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας θα μπορεί να θεωρηθεί κάθε νομική οντότητα που λειτουργεί, μεταξύ άλλων, με βάση την αρχή της δημοκρατικής λειτουργίας, την προτεραιότητα στην διανομή κερδών στους εργαζόμενους, την ανάπτυξη δράσεων κοινωνικής ωφέλειας, καθώς και την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Δεύτερον, το ν/σ θεσπίζει το, εξαιρετικά σημαντικό Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας.
Είναι γνωστό το διαχρονικό πρόβλημα της έλλειψης υποστηρικτικού μηχανισμού των ΚοινΣΕπ, και ήταν επισης γνωστές οι εξαγγελίες Βρούτση το 2014 για τους μηχανισμούς στήριξης των ΚοινΣΕπ μέσω ΟΑΕΔ, όταν ο ίδιος φορέας, σε πολλές περιπτώσεις, αγνοούσε την ύπαρξη των ΚοινΣΕπ και τις έβλεπε σαν επιχειρήσεις όπως όλες οι υπόλοιπες.
Ευελπιστώ, λοιπόν, ότι η συγκρότηση πλέον του Ταμείου Κοινωνικής Οικονομίας, θα γίνει μέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, και η παρεχόμενη χρηματοδότησή του θα είναι επαρκής, ώστε να υποστηρίζει ουσιαστικά εκείνους τους Φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, που θα θέλουν να αναπτύξουν παραγωγική δραστηριότητα και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας, αλλά δεν θα έχουν πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση.
Τρίτον, το ν/σ συστήνει την Ειδική Γραμματεία Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, η οποία θα έχει την εποπτεία της λειτουργίας και τον έλεγχο νομιμότητας των φορέων της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.
Είναι, όντως, σημαντικό να υπάρχει ουσιαστικός έλεγχος στο πλαίσιο της δραστηριότητας των συγκεκριμένων φορέων, ώστε να μην υποκρύπονται κερδοσκοπικές ή άλλες δραστηριότητες, αλλά να αναπτύσσονται πραγματικές δράσεις οι οποίες να καλύπτουν συλλογικές και κοινωνικές ανάγκες μέσα από αποτελεσματικές μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης.
Τέταρτον, το ν/σ διευκολύνει την συνεργασία του Δημοσίου με τους φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, ιδίως αναφορικά με την εκμετάλλευση αναξιοποίητων περιουσιακών στοιχείων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄και Β΄ βαθμού.
Είναι προφανές, ότι η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας θα πρέπει να έχει ως πρωτεύοντα στόχο, το δημόσιο συμφέρον και την ευρύτερη δυνατή κοινωνική ωφέλεια. Αυτός ο στόχος, θεωρώ ότι επιτυγχάνεται πλήρως με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις.
Πέμπτον, το ν/σ εισάγει τον Συνεταιρισμό Εργαζομένων, θεσμό ο οποίος απαντάται ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές νομοθεσίες.
Πρόκειται για ένα σημαντικό νομικό εργαλείο, το οποίο θα δώσει την δυνατότητα τόσο σε εργαζόμενους πτωχευμένων επιχειρήσεων (όπου δυστυχώς έχουμε αρκετά αντίστοιχα παραδείγματα ανά την επικράτεια), όσο και σε νέους και νέες που δεν θέλουν να ξενιτευτούν προκειμένου να βρουν δουλειά, αλλά να παραμείνουν στη χώρα και να κατορθώσουν, παρά τις αντιξοότητες, να εργαστούν με αξιοπρέπεια.
Έκτον, και τελευταίον, το σ/ν εξορθολογίζει και ενισχύει τη διαφάνεια στη λειτουργία των υφιστάμενων ΚοινΣΕπ.
Συγκεκριμένα: (α) θεσπίζεται περιορισμός στο δημόσιο χρήμα που εισρέει σε μια ΚοινΣΕπ με σκοπό την αποφυγή δημιουργίας κρατικοδίαιτων επιχειρήσεων ή την ανάπτυξη πελατειακών σχέσεων, (β) καθιερώνεται Μητρώο των εν λόγω φορέων, το οποίο θα επιτρέπει τον μεγαλύτερο έλεγχο και την διαφάνεια των στοιχείων τους, ενώ (γ) θεσπίζονται περιορισμοί στην ιδιότητα του μέλους σε περισσότερες από μία ΚοινΣΕπ με το ίδιο αντικείμενο δραστηριότητας, ώστε να αποφεύγεται η εκμετάλλευση των προνομίων που συνεπάγεται η θέση του μέλους.
Εξάλλου, στις ΚοινΣΕπ Ένταξης, μπορούν πλέον να συμμετέχουν και οι ευάλωτες ομάδες, όπως θύματα ενδοοικογενειακής βίας, άτομα με ειδικές ανάγκες, μακροχρόνια άνεργοι άνω των 50 ετών, καθώς και πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο.
Κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι,
Συμπερασματικά, νομίζω ότι το στοίχημα εδώ είναι να μην αφήσουμε να μετατραπούν οι φορείς της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, σε ένα φιλανθρωπικό δίκτυο αλληλεγγύης, που να προσφέρει οίκτο και παρηγοριά, και όχι δικαιώματα και ευκαιρίες για συμμετοχική δημοκρατία και κινητοποίηση κοινωνικών δυνάμεων.
Το στοίχημα είναι η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία να αποτελέσει μια προσπάθεια επαναφοράς της ηθικής σφαίρας και των κοινωνικών σκοπών στις λειτουργίες της οικονομίας.
Να αποτελέσει έναν ισχυρό μηχανισμό μέσω του οποίου οι πτωχώτεροι και ευάλωτοι συμπολίτες μας, θα αποκτήσουν μεγαλύτερο και καλύτερο έλεγχο επί των παραγώμενων αγαθών, και θα συμμετέχουν στην λήψη σημαντικών αποφάσεων που επηρεάζουν την ίδια τους τη ζωή.
Έχω την πεποίθηση ότι το παρόν νομοσχέδιο κερδίζει αυτό το δύσκολο στοίχημα, προς όφελος τόσο του τόπου μας, όσο και των συνανθρώπων μας.
